Projecten

Heuvelrugtuinen – Een stukje Nationaal Park in je achtertuin

Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug onderscheidt zich van de meeste andere nationale parken in Nederland door de vele mensen die er wonen, werken en leven. In dit project maken bedrijven en inwoners van hun tuin een Heuvelrugtuin: deze bestaat voor minstens 60% uit groen, met inheemse planten die schuil- en voedselplaatsen bieden aan bijen, vlinders en vogels. Ook wordt er regenwater opgevangen, waardoor de tuin beter bestand is tegen periodes van droogte en wateroverlast.

Zo wordt de betrokkenheid van bewoners bij het Nationaal Park en hun directe leefomgeving vergroot en worden over de gehele Utrechtse Heuvelrug tuinen omgevormd tot stukjes Nationaal Park, met als doel het versterken van de biodiversiteit.

Agroforestry – Proefpercelen op de Utrechtse Heuvelrug

Om landbouwsystemen robuuster te maken, kan agroforestry worden toegepast. Hierbij worden houtige gewassen, zoals bomen en struiken, gecombineerd met akkerbouw of veeteelt. Deze combinatie draagt bij aan een gezondere bodem, meer biodiversiteit, een grotere klimaatbestendigheid en een extra verdienmodel voor de agrariër.

In de huidige pilot, die loopt tot 2025, worden vijf proefpercelen aangeplant op en rondom de Utrechtse Heuvelrug. Dit biedt boeren de mogelijkheid om op korte termijn met agroforestry aan de slag te gaan zonder direct hun gehele bedrijfsmodel aan te passen.

De komende jaren streeft het NPUH ernaar om meer boeren te helpen met het implementeren van agroforestry op en rondom de Utrechtse Heuvelrug.

Beleefweek – Beleef het Nationaal Park

De Beleefweek is een initiatief van Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, in samenwerking met IVN Natuureducatie en het Regionaal Bureau voor Toerisme. Een week vol activiteiten om het bijzondere gebied Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug te kunnen beleven en te leren kennen, met als doel om het draagvlak van en de binding met het gebied te verhogen onder bewoners en bezoekers.

Gebiedsbiografie – Het verhaal van de Utrechtse Heuvelrug

In samenwerking met gebiedspartners werken we aan een overkoepelende gebiedsbiografie van de Utrechtse Heuvelrug inclusief flanken. Deze beschrijft hoe het gebied door de tijd heen veranderde onder invloed van de wisselwerking tussen mens en natuur, en hoe het verleden het hedendaagse landschap beïnvloedt.

Het opstellen van de biografie helpt om de historie én het heden van de natuur en de inwoners van de Utrechtse Heuvelrug en haar flanken beter te begrijpen om tot een betere visievorming van het gebied te komen. Dit project wordt uitgevoerd op verzoek van Provincie Utrecht.

Climate Smart Forestry – Onderzoek naar klimaatbestendig bos

De bossen op de Utrechtse Heuvelrug hebben te maken met verschillende uitdagingen door klimaatverandering, met periodes van extreme neerslag en lange periodes van droogte. Om deze bossen veerkrachtiger te maken en de biodiversiteit te vergroten doet de Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug samen met de Universiteit Utrecht en Staatsbosbeheer onderzoek naar het vergroten van de klimaatbestendigheid van bossen.

Theatercolleges – Colleges over de Utrechtse Heuvelrug

Sinds 2023 organiseert het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug enkele keren per jaar theatercolleges in theater Figi in Zeist. De colleges hebben als doel het delen van kennis en inzichten over dit unieke gebied. Tijdens de colleges ontdekt de bezoeker meer over de geschiedenis, ontwikkelingen en achtergronden van natuur, landschap en erfgoed op de Utrechtse Heuvelrug. Elk college wordt gehost door een burgemeester van één de gemeenten uit het gebied van het park.

Zusterparken – Groen in de stad

In stedelijke gebieden rondom het Nationaal Park zijn veel initatiefgroepen die zich bezighouden met het vergroenen van hun leefomgeving. Onder de naam Zusterparken werken we samen aan groei van draagvlak voor en groei van groen in het stedelijk gebied.

Zo creëren we samen groene verbindingen vanuit de stad naar het Nationaal Park en omgekeerd.

Gezondheid en Natuur – Het NPUH als hotspot voor de gezondheid

In 2023 is het domein gezondheid toegevoegd aan de ‘Agenda Natuurinclusief 2.0’ van het Rijk. In deze agenda worden de Nationale Parken van Nederland aangemerkt als nationale hotspots voor de gezondheid. Het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug werd hierop door het Nationale Parken Bureau (NPB) geselecteerd om samenwerkingsverbanden op te zetten tussen het NPUH, gezondheids(gelieerde) instellingen, verzekeraars, het sociale domein binnen de overheid en andere lokale stakeholders, of toe te voegen aan bestaande samenwerkingsverbanden. Daarnaast is het NPUH door het NPB gekozen om deze samenwerkingsverbanden door te ontwikkelen tot één of meerdere pilots waarin er gezamenlijk producten, activiteiten of projecten worden (door)ontwikkeld en toegewerkt wordt naar een blijvende regionale samenwerking.

Mountainbike- en Ruitervignetten – Maken onderhoud mogelijk

Met het aanschaffen van een mountainbike- en/of ruitervignet maakt de gebruiker het onderhoud aan de paden in het gebied mogelijk. Zo dragen ze direct bij het veilig begaanbaar houden van de paden en zorgen ze ervoor dat deze opengesteld kunnen blijven. Dit is nodig omdat hier geen (overheids)subsidie beschikbaar voor is – anders dan bij fiets- en wandelpaden.

Lees meer over het MTB-vignet

Lees meer over het Ruitervignet

Natuurverbindingen – De ontsnippering van het NPUH

De natuur op de Utrechtse Heuvelrug is versnipperd door o.a. infrastructuur en recreatie, wat leidt tot afname in biodiversiteit, beperkte en onveilige migratie van dieren en verminderde weerbaarheid van ecosystemen. Om dit aan te pakken, werken wij als Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug samen met de provincie Utrecht aan een thematische bijeenkomst om met stakeholders een verkenning te doen naar knelpunten en kansen voor betere natuurverbindingen. Daarnaast zijn we bezig om een project op te starten rondom de monitoring van en bewustwording over bestaande ecoducten en faunapassages.

U-Talent – Scholieren doen onderzoek in het Nationaal Park

Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug heeft binnen de Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug een samenwerking opgezet met U-Talent. Dit is een eenjarig programma, waarin havo- en vwo-bovenbouwleerlingen op de Utrechtse Heuvelrug onderzoek doen voor de Onderzoeks- en Onderwijshub UH. Dit pilotjaar begint met een excursie en eindigt met een symposium voor alle leerlingen, het Nationaal Park en betrokken stakeholders.

GeLUK – Gezonde en Duurzame Leefomgeving Utrecht Kennisconsortium

Het Gezonde en Duurzame Leefomgeving Utrecht Kennisconsortium (GeLUK) zet zich in om de transitie naar een gezonde en duurzame leefomgeving in regio Utrecht te versnellen. Omdat de regio kampt met een tekort aan vakmensen bundelen vijf publiek-private samenwerkingen hun krachten voor het bevorderen van deze duurzaamheidstransitie.

Het doel is om het bedrijfsleven, onderwijs en onderzoek dichter bij elkaar te brengen op het gebied van duurzaamheidstransitie via Living Labs, waar het Nationaal Park er een van is. Living Labs zijn fysieke locaties waar innovaties in de praktijk worden getest en getoond. Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug.

Ontdekcentra NPUH – In Kasteel Groeneveld en Kwintelooijen

Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH) wil bezoekers informeren en verwonderen over de unieke waarden van de Utrechtse Heuvelrug. Dit gebeurt al via verschillende kanalen, projecten en activiteiten, maar er zijn nog geen fysieke locaties die als herkenbaar gezicht dienen voor het NPUH. Daarom worden op twee locaties Ontdekcentra ontwikkeld: in Rhenen op natuurgebied Kwintelooijen en in Baarn bij Kasteel Groeneveld. De oplevering staat gepland voor 2025. Deze inspirerende plekken brengen educatie, voorlichting en natuurbeleving samen, zodat bezoekers het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug op een interactieve manier kunnen ontdekken en meer kunnen leren over dit unieke gebied. Hierdoor zorgen we voor een hogere waardering en daarmee een betere bescherming van het gebied.

Routes & Paden – Onderhoud voor veilig fietsen en wandelen

Met het pakket Routes & Paden zorgt de Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH) ervoor dat inwoners en recreanten veilig gebruik kunnen maken van een aantal fiets-, wandel-, ruiter- en kanoroutes in 11 gemeenten op de Utrechtse Heuvelrug. Daarbij zorgen we ook voor het boomveiligheidsplan. We brengen de verschillende stakeholders samen en zorgen als onafhankelijke partij voor het bewaken van de kwaliteit en beheren van Routes & Paden.

Utrecht Time Machine – Brengt erfoed tot leven

HeuvelrugWijs – Met groep 5 en 6 de natuur in

Binnen het programma HeuvelrugWijs nemen twee HeuvelrugWijzers leerlingen van groep 5 en 6, die op de Heuvelrug naar school gaan, een dag mee naar het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Zo leren de kinderen het verhaal van de natuur en het watersysteem van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug kennen.

Het programma HeuvelrugWijs werd in 2022 opgestart door Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug in samenwerking met IVN Natuureducatie, NatuurWijs en Omgevingsdienst regio Utrecht. Het doel was om een impuls te geven aan natuureducatie voor kinderen wonend in het Nationaal Park.

Vakantieparken Pilot – Natuurversterking en waterbeheer

De Utrechtse Heuvelrug bestaat uit vele terreineigenaren, waaronder vakantieparken. Om de natuur te versterken en het waterbeheer in het gebied te verbeteren, werken we in deze pilot samen met drie vakantieparken die als ambassadeurs op het thema duurzaamheid die fungeren: RCN het Grote Bos, Bos Park Bilthoven en De Krakeling.

Binnen deze pilot analyseren we de vergroenings- en waterbeheerplannen van de parken. Dat doen we samen met de Natuur- en Milieufederatie Utrecht, de vakantieparken, een ecoloog en een hydroloog. Hierbij bestuderen we de mogelijke impact op het omliggend landschap en bekijken we of deze plannen aangescherpt kunnen worden.

Door te leren van deze ervaringen, kunnen we de aanpak uitbreiden naar andere vakantieparken en de impact vergroten.

De Blauwe Agenda – Samen voor schoon en voldoende water

De Blauwe Agenda is een samenwerkingverband tussen verschillende gebiedspartijen, dat zich inzet voor gezond en veerkrachtig watersysteem op de Utrechtse Heuvelrug. Binnen De Blauwe Agenda zijn verschillende deelprojecten, die zich richten op:

• Water langer vast te houden;
• Meer water te infiltreren;
• Schoner water;
• Integrale wateroplossingen.

MONA – Duurzame mobiliteit

MONA staat voor ‘MOdal shift, routing and nudging solutions in NAture areas for sustainable tourism’. Dit project is onderdeel van een groter Europees samenwerkingsverband met partners uit Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. Doel is het realiseren van duurzame en natuurgerichte recreatie in natuurgebieden, waar zowel de natuur, de omgeving, bezoekers en de lokale economie van profiteren.

Sinds de coronapandemie zijn bezoekersaantallen in veel natuur- en recreatiegebieden enorm toegenomen. Door de vele bezoekers, die vaak per auto komen, is de natuur onder druk komen te staan en raakt de veiligheid in het geding. De komende 4,5 jaar werken we aan diverse deelprojecten om duurzame mobiliteit te stimuleren.

Mooi NL – onderzoek naar gebiedsontwikkeling Amersfoort West

Amersfoort West (Weerhorst tot aan de Zeldert) is volop in ontwikkeling. Dit gebied deed als pilotlocatie mee aan een ontwerpend onderzoek binnen het rijksprogramma Mooi NL, uitgevoerd door Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug in samenwerking met verschillende stakeholders.

Daarbij is gekeken naar hoe een groene leefomgeving en het versterken van de biodiversiteit ingepast kunnen worden in de inrichtingsplannen. Dit ontwerpend onderzoek zal worden meegenomen bij de plannen voor het gebied.