Vanaf vorige week is het tijdelijke Ontdekcentrum Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug in Kwintelooijen volledig ingericht en open voor bezoekers. Hier wordt het unieke verhaal van de Utrechtse Heuvelrug gedeeld en de waarde van het bijzondere natuurgebied Kwintelooijen onder de aandacht gebracht. Ondertussen wordt gewerkt aan de ontwikkeling van de twee permanente Ontdekcentra; deze in Natuurgebied Kwintelooijen (Rhenen) en nog één in Kasteel Groeneveld (Baarn). In 2025 gaan we samen met betrokken partijen verder met de uitwerking van de plannen en de realisatie van beide locaties.
Op beide locaties wordt niet alleen de nadruk gelegd op het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH), maar ook op de waarde en het unieke karakter van Kwintelooijen en Kasteel Groeneveld zelf. De Ontdekcentra worden geen bezoekerscentra of VVV-punten, maar plekken waar bezoekers worden meegenomen in de ontstaansgeschiedenis, de biodiversiteit en het belang van het NPUH. Ook ontdekken bezoekers hoe zij zelf onderdeel zijn van het Nationaal Park. Voor zowel volwassenen als jongeren en kinderen zijn er (interactieve) tentoonstellingen, educatieve programma’s en inspirerende informatie.
De feestelijke preview van het tijdelijke Ontdekcentrum in Kwintelooijen vond al plaats op 28 oktober. Tijdens deze speciale gelegenheid spraken directeur Gijs de Kruif en kinderburgemeester Sarah Vernooij van Veenendaal inspirerende woorden, waarna het startsein voor het Ontdekcentrum officieel werd gegeven. De inrichting bestaat uit speelse vogelhuisjes die ieder een eigen thema over het voetlicht brengen. Van prehistorische vondsten tot het verhaal over de Zandgroeve Kwintelooijen. Met de toevoeging van de laatste twee vogelhuisjes is het tijdelijke Ontdekcentrum nu klaar, en kan er in 2025 toegewerkt worden naar een definitief Ontdekcentrum.
Heb jij ideeën voor het permanente Ontdekcentrum in Kwintelooijen? Deel je suggesties via de QR-code tijdens je bezoek!
Het Ontdekcentrum Kwintelooijen is een initiatief van Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, Stichting Voorlichting en Educatie Kwintelooijen en House of Bird Kwintelooijen.
Maandag 16 december presenteerden MSc-studenten van Wageningen University & Research (WUR) de resultaten van hun verkennend onderzoek rondom de visie op duurzame recreatieve mobiliteit op de Utrechtse Heuvelrug en haar flanken, in het kader van het Europese project MONA.
Het onderzoek richtte zich op de Heuvelrug en haar flanken, waarbij gemeente Utrechtse Heuvelrug diende als specifieke casus voor het onderzoek. Gezien hun lopende ontwikkeling van een nieuw mobiliteitsplan bood deze gemeente een relevant uitgangspunt voor het onderzoek.
De bijeenkomst markeerde een belangrijke stap in het gezamenlijke duurzame mobiliteitsvisietraject voor de regio, waarbij academisch onderzoek en praktijkgerichte initiatieven elkaar versterken.
Presentatie voorlopige onderzoeksresultaten
De middag begon met een warm welkom door de wethouder van de gemeente Utrechtse Heuvelrug, Karin Oyevaar (duurzaamheid), Machiel Lamers (universitair hoofddocent WUR) en Jeroen Heemsbergen (programmamanager NPUH).
Hierna presenteerden de studenten de voorlopige bevindingen van hun onderzoek dat bestond uit twee casussen:
Sleutelelementen van een regionale visie op duurzame recreatieve mobiliteit.
Het proces naar een gezamenlijke visie-ontwikkeling
Welkomstwoord door Karin Oyevaar, wethouder Duurzaamheid van de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Aanbevelingen bij het ontwikkelen van plannen hadden onder meer betrekking op:
het belang van een compleet, multi-modaal netwerk waarbij o.a. trein, deelfiets en bus goed op elkaar aansluiten;
het betrekken van bewoners om hun input te krijgen over de ontwikkelingen op het gebied van duurzame mobiliteit;
het belang van voorlichtingscampagnes voor bezoekers over duurzaam vervoer.
Het onafhankelijke wetenschappelijk advies van de studentengroep was gebaseerd op de verkenning van internationale wetenschappelijke literatuur (met een focus op NW Europa), de analyse van beleidsdocumentatie en een workshop met belangrijke stakeholders uit het focusgebied.
Stakeholder workshop
Na de presentaties volgde een dialoog tussen de studenten en stakeholders. Er werd uitgebreid ingegaan op de onderzoeksresultaten en de mogelijkheden en uitdagingen rondom duurzame recreatieve mobiliteit in de regio. De input van de aanwezigen wordt meegenomen in de eindrapportages van dit onderzoek. Deze rapportages zijn voeding voor het gezamenlijke visietraject duurzame recreatieve mobiliteit op de Utrechtse Heuvelrug en haar flanken waar we binnen MONA aan werken.
Project MONA: duurzame recreatieve mobiliteit
Deze studentenopdracht vindt plaats in het kader van een groter Europees samenwerkingsverband met partners uit Nederland, België, Duitsland en Frankrijk onder de naam MONA. Wageningen University & Research (WUR) is verbonden aan dit project. Doel van het Europese Interreg project MONA is het realiseren van duurzame en natuurgerichte mobiliteit en recreatie in natuurgebieden in Noordwest-Europa. Het project is medio 2023 van start gegaan met een looptijd van 4,5 jaar. Bij Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug ligt de focus op duurzame recreatieve mobiliteit.
Onderzoeks- & Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug
Bovenstaand onderzoek in het Nationaal Park werd gefaciliteerd door de Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug. Binnen deze hub werken wetenschappers, studenten en stakeholders aan relevante vraagstukken uit de onderzoeksagenda van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, om zo bij te dragen aan de bescherming, het behoud en de ontwikkeling van natuur, landschap en erfgoed.
Herman en Daphne Roest van boerderij Buitenlust aan de Broekweg in Wijk bij Duurstede geven met de overname van de boerderij een eigen draai aan het bedrijf. Ze plantten vandaag koeienparasols met onder andere lindes, esdoorns en elzen. Deze bomen bieden op warme zomerdagen fijne schaduwplekken voor de koeien. Ook legden ze voederhagen met hazelaars en wilgenbomen aan, waar koeien lekker uit kunnen eten. Dit is een vorm van agroforestry: een duurzaam landbouwsysteem waarin houtige gewassen, zoals notenbomen en bessenstruiken, gecombineerd worden met akkerbouw of veeteelt. De aanleg hiervan is onderdeel van een agroforestry proefpercelenproject van de Natuur en Milieufederatie Utrecht en Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, met financiële steun van de gemeente Wijk bij Duurstede.
Innovatieve agrariërs
Herman en Daphne Roest beheren sinds 2023 het ouderlijk bedrijf van Herman: een kleinschalige boerderij waar de gezondheid van hun 25 koeien (liefkozend “onze hardwerkende dames”) bovenaan staat. “Het perceel dat we vandaag aangelegd hebben, is vooral gericht op de gezondheid en welzijn van onze koeien. We willen dat zij kunnen eten wat ze nodig hebben, blij zijn en dat hun gezondheid op peil blijft. Onze koeien kunnen zelf uit de voederhaag eten wat ze nodig hebben. Agroforestry draagt zo bij aan de gezondheid en het welzijn van onze dames. Zo kunnen we een toekomstbestendig bedrijf neerzetten.”
Wethouder Jeroen Brouwer van de gemeente Wijk bij Duurstede is blij met deze nieuwe aanwinst in de gemeente: “Geweldig dat deze agrariërs nu hun droom waarmaken en een proefperceel voor agroforestry aanleggen. Deze vorm van landbouw biedt voordelen. Het vergroot de biodiversiteit, levert een positieve bijdrage aan de waterhuishouding en het bodemleven en de bomen geven beschutting aan het vee. Mooi dat lokale agrariërs op deze manier innoveren en een bijdrage leveren aan de duurzame toekomst van de landbouw.”
Utrechtse Heuvelrug
Het perceel op boerderij Buitenlust is het vierde proefperceel dat binnen dit project aangelegd is. Maurits en Yvonne Herder (boerderij De Oude Ruif in Stoutenburg) en Roel van Dijk (boerderij Het Binnenveld in Rhenen) plantten in het voorjaar al noten- en fruitbomen op hun agroforestry proefperceel. Agroforestry wordt zo steeds normaler rondom het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. “Ontwikkelingen in steden en het buitengebied zoals in Wijk bij Duurstede, gelegen aan de flank van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, hebben directe invloed op de Utrechtse Heuvelrug,” stelt Gijs de Kruif, directeur-bestuurder van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. “De natuur trekt zich niets aan van menselijke grenzen, en processen in het landschap spelen zich vaak af over grotere gebieden. Daarom is het belangrijk dat ruimtelijke keuzes worden gemaakt met water en bodem als uitgangspunt. Het nieuwe agroforestry-proefperceel draagt hieraan bij door de biodiversiteit in het buitengebied te versterken en het landbouwsysteem weerbaarder te maken.”
Het agroforestry proefpercelen project is een project van de Natuur en Milieufederatie Utrecht, Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland, Natuur en Milieufederatie Noord-Holland, Louis Bolk Instituut en Fruitz for Life, ondersteund door het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en de SABE-regeling van de RVO. De gemeente Wijk bij Duurstede heeft financieel bijgedragen aan de aanleg van dit proefperceel op boerderij Buitenlust.
Lange periodes van hitte en droogte gevolgd door heftige regenbuien zorgen voor problemen in onze woonomgeving, de natuur, landbouw en de drinkwatervoorraad. Om deze gebiedsbrede uitdagingen aan te gaan, werken verschillende partijen samen onder de naam ‘Blauwe Agenda’.Op donderdag 28 november vond het eerste symposium van de Blauwe Agenda plaats in Kasteel Groeneveld, Baarn.
Plenaire sessie
Arco van Vugt, projectleider Blauwe Agenda bij de Provincie Utrecht, lichtte verschillende uitgevoerde projecten toe.
Dagvoorzitter Simon Troost ging vervolgens in gesprek met het publiek en beantwoordde vragen. Aansluitend begon het workshopprogramma, waarin deelnemers dieper in konden gaan op specifieke inhoudelijke thema’s.
Workshop1 : Droogte
In deze workshop werd een urgent thema besproken: droogte en de impact ervan op natuur en waterbeheer. Hoewel er al jaren wordt gewerkt aan oplossingen, stuiten maatregelen vaak op ruimtelijke beperkingen. Hoe krijgen we water, en vooral kwelwater, op de juiste plek? Vernatting verbetert de kwantiteit, maar niet altijd de kwaliteit die natuurgebieden nodig hebben.
Mogelijkheden zoals het ontvlechten van functies, het versterken van het watersysteem en het vasthouden van water in brongebieden werden in deze workshop besproken. Ook de bodem als spons en bodemvitaliteit, belangrijke pijlers in de provincie Utrecht, kwamen aan bod. Met extra financiering voor Natura 2000-gebieden liggen er kansen om natuur en waterbeheer veerkrachtiger te maken tegen toenemende droogte.
Er werd uitvoerig gediscussieerd over de dilemma’s, knelpunten en mogelijke oplossingen.
Workshop 2: (Grond)wateroverlast op de Utrechtse Heuvelrug
Geohydroloog Willem-Jan Dirkx, werkzaam bijHoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), leidde de tweede workhop over (grond)wateroverlast op de Utrechtse Heuvelrug.
Klimaatverandering zorgt voor extremere weersomstandigheden, met nattere winters en drogere zomers. Het huidige watersysteem, gericht op afvoer, moet worden aangepast naar vasthouden om droogte en overlast beter te beheersen.
Hoe gaan we hier en nu om met de onzekerheden van de verandering?Hoe gaan we om met de verschillen tussen locaties op de Heuvelrug?Wie pakt welke taak op?
Al deze zaken vragen om samenwerking tussen overheden, agrariërs en burgers. Inspirerende voorbeelden, zoals herstelde beken en stuwen in Limburg, tonen dat lokaal waterbeheer effectief kan zijn. Communicatie, kennisdeling en het betrekken van bewoners blijven essentieel om de UH waterrobuust te maken.
Workshop 3: Afkoppelen
Tijdens de workshop over afkoppelen, geleid door Toon Wurfbain (gemeente Utrechtse Heuvelrug), werd besproken hoe de gemeente regenwater niet langer via het riool wil afvoeren om droogte en wateroverlast te beperken. Voorbeelden van maatregelen zijn infiltratieputten, wadi’s en afgekoppelde riolering.
De gemeente richt zich op bedrijven en particulieren, met projecten zoals LIFE IP (waarbij kansrijke locaties zijn benaderd: grote gebouwen die de gemeente wil afkoppelen) en initiatieven zoals wijkaanpakken en Heuvelrugtuinen.
Uitdagingen zijn een gebrek aan urgentie en praktische bezwaren, terwijl successen behaald worden met toegankelijke acties zoals tegelwippen en subsidies. Door bedrijven en gemeenschappen te betrekken, kan het belang van afkoppelen breder worden uitgedragen en uitgevoerd.
Het symposium werd afgesloten met een borrel. Een geslaagde eerste bijeenkomst, met inspirerende discussies en waardevolle inzichten. De gedeelde kennis en praktijkvoorbeelden bieden voldoende stof om verder over na te denken en toe te werken naar een gezamenlijke aanpak voor de uitdagingen rondom waterbeheer en klimaatadaptatie.
Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH) en U-Talent zijn een pilotprogramma gestart voor middelbare scholieren op en rond de Utrechtse Heuvelrug. Het programma bestaat uit een startexcursie en een onderzoeksproject. Het doel van het programma is om scholieren bewust te maken van het belang en de uitdagingen van de Utrechtse Heuvelrug, door hen te betrekken bij de onderzoeksagenda van het Nationaal Park. Ook zal het programma de betrokkenheid bij hun leefomgeving vergroten en biedt het scholen de kans om het middelbaar onderwijs te verrijken in samenwerking met onderzoeksinstellingen. Afgelopen woensdag ging de pilot officieel van start met een groep 4 havoleerlingen van de Amersfoortse Berg. De geplande excursie naar het NPUH moest helaas vanwege het weer omgezet worden naar een inspirerende gastles over het NPUH en de verbinding met de stad Amersfoort.
Twintig leerlingen van de Amersfoortse Berg kozen bewust voor deelname aan dit programma binnen hun vak Aardrijkskunde, in plaats van de standaardprojecten die ze normaal voor het vak uitvoeren. Tijdens de gastles leerden ze via een interactieve quiz over het ontstaan van de Utrechtse Heuvelrug, wat een Nationaal Park precies is en welke projecten en onderzoeken er lopen in het NPUH. Daarnaast brachten de leerlingen hun eigen kennis, associaties en belevingen over het NPUH in. Ook brainstormden ze enthousiast over hun eigen onderzoeksvraag, gekoppeld aan de onderzoeksagenda van het Nationaal Park. De komende weken werken de leerlingen aan hun onderzoek, waarna ze de resultaten presenteren aan het NPUH.
Dit schooljaar nemen ook leerlingen van het Openbaar Lyceum Zeist deel aan de pilot. Zij gaan nog op excursie in het Nationaal Park. Aan het einde van dit pilotjaar wordt het programma met de twee deelnemende scholen, U-Talent en Stichting NPUH geëvalueerd. De intentie is om het programma daarna uit te breiden en structureel aan meer scholen aan te bieden. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om leerlingen na de onderzoeksfase van het project, dat op de eigen scholen plaatsvindt, samen te laten komen voor een eindsymposium. Daar kunnen de scholieren hun bevindingen presenteren aan overheden, grondeigenaren en andere regionale stakeholders en is de kans om met elkaar in gesprek te gaan over de Utrechtse Heuvelrug.
Dit programma is geïnitieerd door de Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug. Hierin werken wetenschappers, studenten, terreinbeheerders en andere stakeholders aan relevante vraagstukken uit de onderzoeksagenda van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Op deze manier wordt een bijdrage geleverd aan de bescherming, het behoud en de ontwikkeling van natuur, landschap en (cultuurhistorisch) erfgoed. De bevindingen zijn te raadplegen op de openbare kennisbank van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
Wist je dat allerlei dieren zich verborgen houden in jouw tuin? Inwoners op en rondom de Utrechtse Heuvelrug leven bijvoorbeeld samen met veelvoorkomende dieren als de eekhoorn en de merel. Maar ook kunnen ze af en toe een vos of steenmarter in hun tuin spotten. Vorig jaar plaatsten Heuvelrugtuiniers voor een actie van de projecten Heuvelrugtuinen en Wild in je Achtertuin wildcamera’s in hun achtertuin. Het resultaat: een tijdelijke fototentoonstelling die laat zien wat er allemaal leeft in je achtertuin. De tentoonstelling reist komende tijd langs verschillende tuincentra op en rondom de Utrechtse Heuvelrug.
Wildcamera’s
200 inwoners op en rond de Utrechtse Heuvelrug kregen in 2023 een wildcamera in hun tuin. Vier weken lang legden die overdag én ’s nachts elke beweging vast. Zo konden deelnemers ontdekken welke dieren hun tuin gebruiken om te schuilen, eten of slapen. De wildcamera’s fotografeerden uiteindelijk 43 verschillende diersoorten, waarvan 15 soorten zoogdieren en 27 vogelsoorten. Veel geziene gasten waren de egel, muis, eekhoorn, vos en das. Van de vogels vlogen de merel, vink en houtduif het meest voorbij. Een deelnemer vertelt: “We zagen vooral konijnen en vogels, wat ons heeft geïnspireerd om meer planten, struiken en bomen in onze tuin te plaatsen. We willen echt iets doen voor de biodiversiteit en om dieren een fijne plek te geven.” De gemaakte beelden zijn niet alleen leuk voor de deelnemers, maar ook fijn voor de wetenschap. Wageningen Universiteit en de Zoogdiervereniging gebruiken de beelden om inzicht te krijgen in het leefgebied van dieren.
Fototentoonstelling
De fototentoonstelling toont zeven van de mooiste foto’s van deze dieren in de Heuvelrugtuinen. Bezoekers kunnen hem de komende tijd in verschillende tuincentra in de provincie bekijken:
25 november t/m 9 december 2024 – Abbing Tuincentrum (Odijkerweg 132, Zeist)
Maart/april – Tuinadvies centrum ’t Vaarderhoogt (Dorresteinweg 72B, Soest)
Maart/april – Tuincentrum De Driesprong (Wekeromseweg 30, SE Ede)
In de tuincentra kun je ook meteen terecht voor tips om jouw tuin diervriendelijk(er) in te richten. Wie weet spot jij dan binnenkort ook een vos of das in je tuin!
Dankbaar voor samenwerking
Alies van den Berg, projectleider Heuvelrugtuinen: “Het is fantastisch dat Heuvelrugtuiniers de kans hebben gekregen een wildcamera in hun tuin te plaatsen en zo enthousiast bezig zijn om hun tuin zo in te richten dat het zowel voor hen en voor de dieren een fijne, leefbare plek is.”
Karin Egberink, communicatieadviseur bij Communicatiebureau De Lynx, verantwoordelijk voor Wild in je Achtertuin: “De wildcamera’s openen letterlijk onze ogen voor de verborgen natuur in onze achtertuin. De fototentoonstelling is een mooie en leuke manier om mensen te inspireren om hun tuin om te toveren tot een gastvrije plek voor dieren! Dankzij de samenwerking met Heuvelrugtuinen konden mensen met een Heuvelrugtuin ontdekken wat hun vergroeningsacties betekenen voor de leefomgeving van dieren. Tegelijk bood het mensen die aan de slag willen met hun tuin een unieke kans om te zien wat er nu al leeft en wat ze specifiek kunnen doen om bepaalde dieren aan te trekken.”
Over Heuvelrugtuinen
Heuvelrugtuinen is een initiatief van Nationaal Park Utrecht Heuvelrug, Natuur en Milieufederatie Utrecht en IVN Natuureducatie en wordt mede mogelijk gemaakt door de steun van diverse partners en sponsoren. Elke Heuvelrugtuin is goed voor de natuur en draagt bij aan voldoende drink- en grondwater. Doordat Heuvelrugtuinen zo natuurvriendelijk zijn, zijn ze beter bestand tegen hitte, droogte en wateroverlast. Zo maak je van jouw tuin een stukje Nationaal Park. Op dit moment zijn er 375 Heuvelrugtuinen, door de hele provincie. Jouw tuin ook omtoveren tot Heuvelrugtuin? Kijk dan op jouwheuvelrugtuin.nl
Woon je op of rond de Utrechtse Heuvelrug en ben je benieuwd hoe je je tuin zo kunt inrichten dat zowel jij als de wilde zoogdieren in je buurt ervan profiteren? Ontdek hoe je jouw tuin gastvrij maakt voor dieren zoals egels, vleermuizen en zelfs marters! Tijdens dit interactieve Heuvelrugtuinen webinar op maandag 2 december, van 20:00 tot 21:30, nemen Elze Polman van de Zoogdiervereniging en Karin Egberink van Communicatiebureau de Lynx je mee in de wereld van de Heuvelrugzoogdieren. Leer hoe jouw tuin een thuis kan worden voor deze bijzondere bewoners van de Heuvelrug.
Bekijk de nachtbewoners van de Heuvelrug
Tijdens dit webinar nemen Elze Polman van de Zoogdiervereniging en Karin Egberink van Wild in je Achtertuin je mee in de wereld van de Heuvelrugzoogdieren. En dat allemaal in je achtertuin! Karin Egberink trapt de avond af. Zij werkt voor Communicatiebureau de Lynx aan het project Wild in je Achtertuin. Deze avond deelt zij de resultaten van een bijzonder project: met wildcamera’s hebben Heuvelrugtuiniers in 2023 de wilde dieren in Heuvelrugtuinen vastgelegd. Je kan deze foto’s in december bewonderen in een fototentoonstelling in Tuincentrum Abbing in Zeist. Van merels en egels tot vossen en marters. Karin vertelt over dit bijzondere project.
Ontmoet de wilde dieren in jouw tuin
Daarna neemt Elze Polman van de Zoogdiervereniging je mee over de soorten die je kunt tegenkomen op de Utrechtse Heuvelrug, zoals egels, vleermuizen en marters. Ze legt uit hoe je deze dieren kunt herkennen met behulp van camera’s en sporen en geeft praktische tips om je tuin aantrekkelijk te maken voor deze kleine zoogdieren. Van het plaatsen van egelhuisjes tot het bieden van veilige plekken voor vleermuizen en eekhoorns, Elze laat zien hoe eenvoudig het kan zijn om jouw tuin diervriendelijk te maken. Daarnaast deelt ze handige tips om kinderen erbij te betrekken.
Voor deze avond hoef je de deur niet uit; het webinar vindt volledig online plaats via Teams. Het is wel nodig om je vooraf aan te melden.
Praktische info
Datum: maandag 2 december 2024
Tijd: 20:00 – 21:30
Locatie: Online
Kosten: Gratis
Heuvelrugtuinen
Een Heuvelrugtuin is een stukje Nationaal Park in je eigen tuin. Deze tuinen bestaan voor minstens 60% uit groen, worden zonder gif onderhouden en bieden ruimte aan inheemse planten die schuil- en voedselplaatsen creëren voor bijen, vlinders, vogels en natuurlijk zoogdieren. Ook helpt een Heuvelrugtuin om regenwater op te vangen, zodat de tuin beter bestand is tegen droogte en wateroverlast.
In een échte Heuvelrugtuin mag een variatie aan verschillende planten niet ontbreken. Kies je voor een mix van lage en hoge, kleine en grote planten, dan voelen veel meer soorten vlinders, bijen en vogels zich thuis. De Gemeente Rhenen helpt inwoners graag een handje op weg! Dit najaar kunnen inwoners een gratis boompje of struik aanvragen die perfect past in een Heuvelrugtuin.
Kan jouw Rhenense Heuvelrugtuin nog wel een boompje of struik gebruiken? Vraag die dan gratis aan via dit aanmeldformulier. Wees er snel bij, want op = op. Deze actie loopt tot 2 december.
Hoe komt het boompje/de struik in mijn tuin terecht?
Speciaal voor deze Heuvelrugtuinen actie zal team Remmerden van de gemeente Rhenen op twee momenten een bezorgronde rijden langs de adressen die meedoen. De eerste 50 inwoners die zich daarvoor aanmelden, krijgen hun boompje of struik dus thuisbezorgd. Je kunt op het aanmeldformulier aangeven wanneer zij het boompje/de struik het beste aan huis kunnen komen afgeven. De bezorgmomenten zijn op:
Woensdag 11 december tussen 09:00 en 15:00 uur
Woensdag 18 december tussen 09:00 en 15:00 uur
We hebben meer boompjes/struiken te vergeven dan we kunnen bezorgen. Wie zich na de eerste 50 mensen aanmelden, kunnen hun boompje/struik komen ophalen op vrijdagmiddag 13 december voor het Huis van de Gemeente.
Inwoners van Rhenen kunnen uiterlijk 2 december hun Heuvelrugtuin boompje of struik aanvragen via het aanmeldformulier.
Zet je boompje of struik binnen 24 in de grond
Het aanplanten van het nieuwe boompje of de struik doe je op eigen gelegenheid wanneer het uitkomt. Let wel op: de planten worden als wortelgoed geleverd en dus niet met een kluit of in een pot. Dat betekent dat je het boompje of de struik zo snel mogelijk na ontvangst, het liefst binnen 24 uur, in de grond kan zetten. Doe je dat niet, dan heb je kans dat de wortels te veel uitdrogen of beschadigen en dat de plant het niet redt. Dat zou natuurlijk zonde zijn!
Wordt zo’n boom/struik niet veel te groot?
De soorten waar je uit kunt kiezen, passen goed in de gemiddelde tuin. De meeste soorten worden van zichzelf niet snel erg groot. Bovendien lenen ze zich allemaal om naar wens gesnoeid te worden. Bij het boompje/de struik ontvang je ook instructies voor zowel aanplanten als snoeien. Geen zorgen dus, je kan op die manier zelf in de hand houden hoe groot jouw boompje of struik uiteindelijk wordt.
Wat zijn de voorwaarden van deze actie?
Zoals gebruikelijk gelden er voor deze actie een aantal spelregels. Deze zijn bedoeld zodat zo veel mogelijk inwoners aan de actie mee kunnen doen en om te voorkomen dat er onenigheid ontstaat over waar er aangeplant wordt. Loop het onderstaande lijstje voorwaarden dus even door voordat je een boompje of struik aanvraagt.
Actievoorwaarden:
Je kunt alleen meedoen als je in de gemeente Rhenen woont en 18 jaar of ouder bent.
Per huishouden mag er maximaal één of twee boompje/struik aangevraagd worden.
Het boompje/de struik wordt in een particuliere tuin aangeplant.
Het boompje/de struik wordt met zorg aangeplant en daarna onderhouden.
Als je meedoet aan de actie, stuur je na het aanplanten een foto op van het boompje of de struik in jouw tuin als erom gevraagd wordt. Je geeft de gemeente en Heuvelrugtuin toestemming om deze foto gebruiken in de communicatie over Heuvelrugtuinen.
De deelnemer houdt bij het kiezen van een plek voor het boompje/de struik rekening met:
Toestemming van de verhuurder (indien van toepassing).
Niet aanplanten binnen 0,5 meter van de erfgrens.
Het aanplanten gaat zo nodig in goed overleg met directe buren.
Voor deze actie hebben we een mooie selectie gemaakt uit de bomen en heesters die genoemd staan op de Heuvelrugtuinen plantenlijst. Hieronder stellen we ze aan je voor, inclusief informatie over waar ze het best groeien, hoe groot ze kunnen worden en in welke tijd van het jaar je ze kunt snoeien.
Egelantier
Egelantier Deze rozenstruik heeft roze-rode bloemen en de gekneusde bladeren ruiken naar appeltjes. De bladeren hebben een afgeronde bladvoet. Groeit het best op matig voedselrijke en kalkrijke grond.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon en halfschaduw – Kan 0,6 tot 2 meter hoog worden – Snoeien in maart
Gelderse roos
Gelderse roos
Aan deze heester zitten vruchtbare bloemen en onvruchtbare bloemen. Die laatste dienen om de aantrekkingskracht voor bestuivers te vergroten. De Gelderse roos is veel te vinden in het rivierengebied. De bessen die de plant draagt kunnen goed de winter doorstaan en worden vaak gegeten door pestvogels en de goudvink.
Groeit op zandgrond in de zon en halfschaduw – Kan 1 tot 3 meter hoog worden – Snoeien na de bloei in juli
Gele kornoelje
Gele Kornoelje
De gele kornoelje kan op verschillende grondsoorten groeien, zolang de bodem maar kalkrijk en matig vochtig is. De gele kornoelje heeft in februari en maart prachtige gele bloemen, nog voordat de boom bladeren krijgt. In de zomermaanden heeft de gele kornoelje rode vruchten die ook eetbaar zijn. Daarnaast dient deze grote heester als groeiplek voor rupsen van verschillende vlinders. De gele kornoelje staat op de rode lijst van soorten die zeer zeldzaam zijn in Nederland.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon en halfschaduw – Kan 2 tot 6 meter hoog worden – Snoeien niet nodig
Gewone Vlier
Gewone vlier
De plant heeft een oppervlakkige worteling en een grote vocht-/voedingsopname. Staat graag uit de middagzon. De heester heeft donkergroene bladeren met roomwitte bloemen. In de vruchttijd heeft de gewone vlier zwartachtige bessen. Deze worden gegeten door spreeuwen, die vervolgens de zaden verspreiden.
Groeit kleigrond in de zon en halfschaduw – Kan 1 tot 6 meter hoog worden – Snoeien in maart
Haagbeuk
Haagbeuk Inheemse boom uit de berkenfamilie, die 15-25 meter hoog kan worden. Verliest zijn blad in de winter en is geschikt voor klei en zandgrond. De haagbeuk is winterhard. Verdraagt goed natte omstandigheden, kan niet goed tegen droogte. Een echte waardplant voor vogels en insecten, zoals de appelvink en de boomklever.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon, halfschaduw en schaduw – Kan 15 tot 25 meter hoog worden – Snoeien eind mei t/m half juni
Kardinaalsmuts
Kardinaalsmuts
De wilde kardinaalsmuts is te herkennen aan zijn groenblijvende bast. De plant ontwikkelt rood en oranje mutsvormige vruchten. Hij groeit het liefst op zandgrond, maar doet het ook prima op een vochtigere bodemsoort. De besjes van de heester zijn giftig.
Groeit op zandgrond in de zon en halfschaduw – Kan 1,5 tot 6 meter hoog worden – Snoeien in februari/maart
Sleedoorn
Sleedoorn
De sleedoorn is de eerst aan het eind van de winter bloeiende struik. De Dagpauwoog en de Sleedoornpage, zijn hier te vinden op zoek naar nectar. De Sleedoornpage is de enige bedreigde vlindersoort in Nederland die vooral buiten natuurgebieden voorkomt. De bladeren hebben een gezaagde bladrand. Staat het liefst op zonnige tot half beschaduwde plaatsen en groeit op zowel zand- als kleigrond.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon, halfschaduw en schaduw – Kan 1 tot 3 meter hoog worden – Snoeien niet nodig
Sporkehout
Sporkehout
Sporkehout groeit het liefst in een zure, natte tot vochtige bodem. Na een snoeibeurt groeit sporkehout weer snel uit. Van mei tot september staat de heester in bloei. De bloemen groeien na de bestuiving door insecten uit tot besachtige vruchten.
Groeit op zandgrond in de zon en halfschaduw – Kan 2 tot 5 meter hoog worden – Snoeien in november t/m december
Veldesdoorn
Veldesdoorn
Ook wel de Spaanse aak, is een traaggroeiende struik of boom. Het jonge blad is vaak roodachtig van kleur en is in de herfst geel. In mei bloeit hij met geelgroene bloemen in opstaande tuilen. Is geschikt voor alle bodemsoorten, met uitzondering van zeer arme, droge zandgrond en natte bodems. De boom heeft wel een hoge tolerantie tegen droge periodes.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon, halfschaduw en schaduw – Kan 10 tot 18 meter hoog worden – Snoeien niet nodig
Wilde Lijsterbes
Wilde lijsterbes Deze boom heeft zijn naam te danken aan de lijsters die dol zijn op de bessen. Ook is de boom een geschikte broedplek voor vogels vanwege de dichte boomstructuur. Jonge twijgjes en bladeren zijn fijn behaard. De boom is veel algemeen voorkomend en groeit ook op verschillende bodemsoorten. Wanneer hij niet gesnoeid wordt kan de boom zo’n 9 meter hoog worden.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon en halfschaduw – Kan 3 tot 9 meter hoog worden – Snoeien niet nodig
Ik ben enthousiast! Wat kan ik nog meer doen om van mijn tuin een Heuvelrugtuin te maken?
Dat is goed om te horen! Er zijn nog veel meer stappen die je kunt zetten om van je tuin een echte Heuvelrugtuin te maken. Op onze website vind je allerlei informatie en tips. Bekijk bijvoorbeeld:
De gehele plantenlijst, waar naast boompjes en struiken ook vaste planten, bollen en eenjarigen op staan.
Verdiep je met dit filmpje in het afkoppelen van regenwater om jouw tuin niet alleen mooi groen maar ook klimaatbestendig te maken.
Kom naar één van onze online lezingen/bewonersavonden. Je vindt ze op onze website (in de agenda in de rechterkolom).
Bezoek een voorbeeld Heuvelrugtuin in de buurt om inspiratie op te doen.
Volg de online cursus Jouw Heuvelrugtuin om vanuit je luie stoel en op eigen tempo met alle thema’s van een Heuvelrugtuin bezig te gaan.
Masterstudenten van het vak Governance of Tourism & Resources van Wageningen University & Research (WUR) zullen met Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH) en relevante stakeholders gaan werken aan kennisontwikkeling ten behoeve van het gezamenlijke visietraject voor duurzame recreatieve mobiliteit die aansluit op de specifieke behoeften in het gebied en de omliggende regio.
Uitwerking en casus
De studenten dragen vanuit hun wetenschappelijk perspectief bij aan de gezamenlijke visie op duurzame recreatieve mobiliteit, die met relevante stakeholders ontwikkeld wordt in het kader van project MONA. De opdracht is opgesplitst in twee casussen, waarbij elke groep van studenten advies zal geven op basis van hun bevindingen:
Casus 1: Wat zijn de sleutelelementen van een regionale visie op duurzame recreatieve mobiliteit in en rond NPUH?
Casus 2: Hoe kan het proces naar een gezamenlijke visie het beste worden georganiseerd?
Deze adviezen zullen betrekking hebben op het NPUH-gebied, waarbij de gemeente Utrechtse Heuvelrug als specifieke casus wordt gebruikt. Gezien hun lopende ontwikkeling van een nieuw mobiliteitsplan biedt deze gemeente een relevant uitgangspunt voor het onderzoek.
Project MONA: duurzame recreatieve mobiliteit
Deze studentenopdracht vindt plaats in het kader van een groter Europees samenwerkingsverband met partners uit Nederland, België, Duitsland en Frankrijk onder de naam MONA: ‘MOdal shift, routing en nudging oplossingen in NAtuurgebieden voor duurzaam toerisme.’ Wageningen University & Research (WUR) is verbonden aan project MONA. Doel van het Europese Interreg project MONA is het realiseren van duurzame en natuurgerichte mobiliteit en recreatie in natuurgebieden in Noordwest-Europa. Het project is medio 2023 van start gegaan met een looptijd van 4,5 jaar.
Onderzoeks- & Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug
Bovenstaand onderzoek in het Nationaal Park wordt gefaciliteerd door de Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug. Binnen deze hub werken wetenschappers, studenten en stakeholders aan relevante vraagstukken uit de onderzoeksagenda van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, om zo bij te dragen aan de bescherming, het behoud en de ontwikkeling van natuur, landschap en erfgoed.
Woon jij op of rondom de Utrechtse Heuvelrug, en ben je benieuwd hoe jij waterwijs kan tuinieren? Wil je weten hoe jouw tuin een rol kan spelen bij het oplossen van wateruitdagingen op de Heuvelrug? Doe dan mee met ons interactieve webinar op maandag 11 november, van 20:00 tot 21:30. Tijdens dit webinar ontdek je hoe jouw Heuvelrugtuin niet alleen mooi, maar ook water- en klimaatbestendig kan zijn!
Waterbeheer
Tijdens het webinar rollen we de virtuele rode loper voor je uit en kijken we samen de korte film ‘Samen zorgen voor water op de Utrechtse Heuvelrug’. Deze film gaat in op de verschillende uitdagingen die leven in het gebied: droogte en wateroverlast zijn problemen waar bijna alle delen van de Heuvelrug mee te maken hebben. De verschillende partners van de Blauwe Agenda komen aan het woord en leggen uit hoe zij samenwerken aan deze soms complexe opgaven. Arco van Vugt, projectleider bij de Blauwe Agenda en initiatiefnemer van de film, staat na afloop voor je klaar om al je vragen te beantwoorden.
Klimaatslim luinieren
Daarna zoomen we in op jouw stukje Utrechtse Heuvelrug: je tuin. Tuinontwerpster Moniek de Bakker vertelt je alles over haar filosofie van ‘luinieren’, geïntroduceerd in haar boek ‘Klimaatslim tuinieren’: ontspannen tuinieren dat tegelijk slim inspeelt op klimaatverandering. Ze geeft praktische tips voor waterbeheer en vertelt welke planten je het best kunt kiezen om je tuin weerbaar te maken tegen droogte én hevige regenbuien. Ook leer je hoe je een groene oase maakt, zonder steeds aan het werk te zijn. Na afloop van haar presentatie is er een Q&A, waar je Moniek al je vragen over tuinontwerp, beplanting en waterbeheer kunt stellen.Aanmelden & vragen
Voor meer informatie over deze avond kun je contact opnemen met Alies van den Berg (projectleider Heuvelrugtuinen) via a.vanden.berg@nmu.nl
Heuvelrugtuinen is een initiatief van Nationaal Park Utrecht Heuvelrug, Natuur en Milieufederatie Utrecht en IVN Natuureducatie. De Blauwe Agenda is een samenwerkingsverband tussen Provincie Utrecht, Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, terrein beherende organisaties, landgoederen, waterschappen, belangenvereniging LTO Noord en drinkwaterbedrijf Vitens.
