Aan de slag met duurzame mobiliteit tijdens eerste MONA workshop

Geschreven door

Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug organiseerde op 21 februari 2024 een eerste workshop voor stakeholders in het kader van het Europese project MONA rondom duurzame mobiliteit en recreatie op de Utrechtse Heuvelrug. 

De MONA workshop werd gehouden in het stationsgebouw van Den Dolder, en werd begeleid door onderzoekers van de Breda University of Applied Sciences, specialisten in recreatieve mobiliteit en kennispartner van het project. Doel van de workshop was het in kaart brengen van de situatie, uitdagingen en kansen rondom de MONA thema’s in Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, en dit te gebruiken als input voor de evidence-based strategieën die worden ontwikkeld.

 

MONA workshop jeroen presentatie

 

Krachten bundelen 

Samen met onze lokale stakeholders bundelden we de krachten om vanuit ieders expertise en kennis de huidige status van mobiliteit en bezoekersstromen te analyseren, voorkomende uitdagingen te identificeren en een indicatie van mogelijke oplossingen te verkennen. Aansluitend was er een gezamenlijke excursie door het groengebied en bosrijke omgeving van Den Dolder onder begeleiding van gidsen van Utrechts Landschap, waar verder werd gesproken over de thema’s gedurende observatie in het veld.

 

 

Stakeholders 

Onder de 30 deelnemers waren onder andere belanghebbenden en mobiliteits- en recreatieautoriteiten van de Provincie Utrecht, U10, gemeenten op en rond de Utrechtse Heuvelrug, eigenaren van natuurterreinen, NBTC, natuurorganisaties, gebiedspartijen en de NS. Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug werkt in het kader van project MONA nauw samen met deze stakeholders om de expertise te bundelen om de transitie naar duurzame mobiliteit in het natuurgebied te bevorderen.

 

 

 

 

Project MONA  

De workshop is onderdeel van een groter Europees samenwerkingsverband met partners uit Nederland, België, Duitsland en Frankrijk onder de naam MONA: ‘MOdal shift, routing and nudging solutions in NAture areas for sustainable tourism’. Doel van het Europese Interreg project MONA is het realiseren van duurzame en natuurgerichte mobiliteit en recreatie in natuurgebieden in Noordwest-Europa. Het project is medio 2023 van start gegaan met een looptijd van 4,5 jaar.

Wil je meer weten over het Europese mobiliteitsproject MONA? Klik dan hier. 

 

Verkennend onderzoek transitie naar duurzame mobiliteit in Kwintelooijen

Geschreven door

Masterstudenten van de Universiteit Wageningen hebben eind 2023 de kansen in kaart gebracht voor de transitie naar duurzame mobiliteit in recreatiegebied Kwintelooijen. Het doel van het verkennend onderzoek was om de bezoeker en huidige barrières in beeld te brengen, inzichten te genereren rondom gedrag en mobiliteit, en kansen voor treinstations als groene entree naar het gebied te identificeren.

Plenaire discussie met stakeholders bij Gemeente Rhenen

Op 13 december 2023 presenteerden de studenten hun bevindingen aan 15 stakeholders in het Huis van de Gemeente Rhenen. Wethouders Hans Boerkamp en Dick Poortinga waren hier onder andere aanwezig. De presentaties leidden tot een interessante plenaire discussie over duurzame mobiliteit in het gebied. De gedeelde inzichten werden verwerkt in adviesrapporten. Deze rapporten zijn te bekijken op de kennisbank van Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.

Project MONA

De inzichten van de studenten dragen ook bij aan het grotere Europese samenwerkingsverband MONA van het Europese subsidieprogramma Interreg (North-West Europe). Doel van het Europese Interreg project MONA is het realiseren van duurzame en natuurgerichte mobiliteit en recreatie in natuurgebieden in Noordwest-Europa. MONA staat voor ‘MOdal shift, routing and nudging solutions in NAture areas for sustainable tourism’. Het project is medio 2023 van start gegaan met een looptijd van 4,5 jaar. Wil je meer weten over het Europese mobiliteitsproject MONA? Klik dan hier.

 

Duurzame natuurgerichte mobiliteit & recreatie

Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug werkt binnen het project MONA aan het thema ‘duurzame natuurgerichte mobiliteit & recreatie’ om de transitie naar duurzame mobiliteit in het natuurgebied te bevorderen. Daarnaast wordt er gewerkt aan kennisontwikkeling om duurzame mobiliteitspraktijken te bevorderen.

Onderzoeks- & Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug

Bovenstaand onderzoek in het Nationaal Park werd gefaciliteerd door de Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug. Binnen deze hub werken wetenschappers, studenten en stakeholders aan relevante vraagstukken uit de onderzoeksagenda van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, om zo bij te dragen aan de bescherming, het behoud en de ontwikkeling van natuur, landschap en erfgoed.

Jongerenraad Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug zoekt nieuwe leden

Geschreven door

De Jongerenraad Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug breidt uit! Ben jij tussen de 16 en 26 jaar oud en woon je in een gemeente op of rondom de Utrechtse Heuvelrug? Wil je meer leren over natuur en meedenken over behoud hiervan? Word dan lid van de Jongerenraad!

De Jongerenraad is een adviesorgaan van jongeren tussen de 16 en 26 jaar. De raad mag gevraagd en ongevraagd advies geven aan de Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NPUH) en haar samenwerkingspartners over alles wat er speelt (of zou moeten spelen) op en rondom de Utrechtse Heuvelrug. Ook zorgt de raad dat jongeren meer betrokken raken bij wat er allemaal speelt. En dat is belangrijk, want het behouden, beschermen en ontwikkelen van natuur, landschap en (cultureel) erfgoed is een complexe uitdaging. En daar kunnen we de ideeën en hulp van jongeren goed bij gebruiken! De Jongerenraad zoekt daarom naar nieuwe leden die de raad komen versterken.

Wat doe je binnen de Jongerenraad?

  • Je adviseert stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en denkt mee over behoud en bescherming van natuur, landschap en (cultureel) erfgoed.
  • Je denkt mee over de toekomst van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
  • Je haalt ideeën op bij jongeren op en rondom de Utrechtse Heuvelrug.
  • Je sluit aan bij overleggen met samenwerkingspartners van stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
  • Je denkt mee bij de organisatie van activiteiten en campagnes gericht op jongeren en leert hier zo meer over.
  • Je denkt mee over de verdere ontwikkeling van de Jongerenraad.

Waarom zou je deelnemen aan de Jongerenraad NPUH?

  • Je draagt bij aan het behouden, beschermen en ontwikkelen van natuur in jouw directe omgeving.
  • Je leert meer over wat er komt kijken bij de organisatie rondom een Nationaal Park.
  • Je gaat mee op excursies in het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
  • Je kunt je eigen projecten/activiteiten initiëren.
  • Je gaat samen met enthousiaste leeftijdsgenoten aan de slag.
  • Je bouwt een netwerk op.
  • Het is een mooie toevoeging aan je CV.
  • En het belangrijkste: het is natuurlijk gewoon heel erg leuk!

Meer weten of je aanmelden? Ga naar www.npuh.nl/jongerenraad! Aanmelden kan t/m 3 maart 2024.

Eerste informatiebijeenkomst over Europees mobiliteitsproject ‘MONA’

Geschreven door

Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug organiseerde op 28 november 2023 een informatiebijeenkomst voor stakeholders over het meerjarige Europese project MONA rondom natuurgerichte duurzame mobiliteit op de Utrechtse Heuvelrug. 

De informatiebijeenkomst werd georganiseerd op Landgoed Zonheuvel, om het MONA mobiliteitsproject onder de aandacht te brengen bij onze stakeholders. Het project MONA heeft als doel het faciliteren van een modal shift naar duurzame mobiliteit in natuurgebieden. Dit is de eerste bijeenkomst rondom project MONA die het Nationaal Park organiseerde sinds het project van start is gegaan medio 2023.

Stakeholders  

Onder de 20 deelnemers waren belanghebbenden en mobiliteitsautoriteiten van de Provincie Utrecht, gemeenten op en rond de Utrechtse Heuvelrug, eigenaren van natuurterreinen, gebiedspartijen en de NS. Tijdens de informatiebijeenkomst was er grote betrokkenheid vanuit de aanwezigen. Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug gaat in het kader van project MONA nauw samenwerken met deze stakeholders om de expertise te bundelen om de transitie naar duurzame mobiliteit in het natuurgebied te bevorderen. Een integrale aanpak staat centraal om de MONA mobiliteitsprojecten te kunnen realiseren.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gezamenlijke visie op duurzame mobiliteit 

Eén van de MONA deelprojecten is met alle relevante stakeholders een gezamenlijk visie ontwikkelen voor de transitie naar duurzame mobiliteit op de Utrechtse Heuvelrug. In dit kader zal de stichting in samenwerking met de stakeholders vanaf 2024 aan de slag gaan met dit mobiliteitsvisietraject.  

Project MONA  

Doel van het Europese Interreg project MONA is het realiseren van duurzame en natuurgerichte mobiliteit en recreatie in natuurgebieden in Noordwest-Europa. MONA staat voor ‘MOdal shift, routing and nudging solutions in NAture areas for sustainable tourism’. Het project is medio 2023 van start gegaan met een looptijd van 4,5 jaar.   

Wil je meer weten over het Europese mobiliteitsproject MONA? Klik dan hier. 

Theatercollege ‘Tussen stilte en strijd’ op 22 januari

Geschreven door

Op maandag 22 januari vindt in theater Figi in Zeist het theatercollege ‘Tussen stilte en strijd: de invloed van Defensie op de Utrechtse Heuvelrug’ plaats. Ontdek verrassende verhalen over bloeiende natuur, bijzondere diersoorten en herinneringen van oud-dienstplichtigen. Kaarten zijn te koop op de website van theater Figi en kosten 5 euro, inclusief koffie of thee bij ontvangst.  

Het theatercollege is een initiatief van Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en de vierde in een reeks van vijf. De colleges zijn een combinatie van ontspannen en leren en hebben als doel het delen van kennis en inzichten over dit unieke gebied. 

Burgemeester als host 

Bijzonder zijn de hosts bij elk theatercollege. “Als Nationaal Park werken we nauw samen met gemeenten op de Utrechtse Heuvelrug om natuur, landschap en erfgoed te behouden en te beschermen,” zegt Gijs de Kruif, directeur van het Nationaal Park, “daarom leek het ons een leuk idee om de betrokken burgemeesters te vragen om tijdens de colleges als host op te treden.” De host van deze avond is Hans van der Pas, burgemeester van Rhenen. 

De experts

Irene Oerlemans, Senior Terreinbeheerder bij het Rijksvastgoedbedrijf, deelt hoe (afgesloten) militaire oefenterreinen bijdragen aan het behoud van een evenwichtig ecosysteem. Hoe kan het dat een tank soms minder onrust veroorzaakt dan een mountainbike?

Programmamaker en Gouden Kalf winnaar André van der Hout deelt onder meer tv- en filmfragmenten waarin oud-dienstplichtigen terugblikken op wat zij vaak ‘de mooiste tijd van hun leven’ noemen – onlosmakelijk verbonden met de gebieden waarin zij getraind werden.

Stel een vraag! 

Tijdens het theatercollege is er ruime gelegenheid tot het stellen van vragen. Deze kun je ook van tevoren insturen via info@npuh.nl.  

Koop je tickets hier

 

Beeld: Niels Gillissen

Onderzoeks- en onderwijshub Utrechtse Heuvelrug faciliteert nieuw project en draagt bij aan het versnellen van de duurzaamheidstransitie

Geschreven door

Een gezonde en duurzame leefomgeving is essentieel, maar het is voor de regio Utrecht een uitdaging om de bijbehorende duurzaamheidsdoelen te behalen. Om deze uitdaging aan te gaan zet het consortium GeLUK (Gezonde en duurzame Leefomgeving Utrecht Kennisconsortium) de komende vier jaar in op het versnellen van de duurzaamheidstransitie. Het Nationaal Groeifonds van de Rijksoverheid heeft de subsidieaanvraag van dit consortium gehonoreerd en dit project zal de komende jaren plaatsvinden in een aantal “living labs”. Dit zijn fysieke locaties waar innovaties in de praktijk worden getest en getoond. Een van de living labs is Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, waar in samenwerking met Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug activiteiten worden ondernomen.

Het versnellen van de duurzaamheidstransitie in regio Utrecht is op dit moment een flinke uitdaging, omdat er o.a. een groot tekort aan vakmensen is en er een mismatch tussen de kennisketen en de marktvraag bestaat. Het consortium GeLUK heeft dan ook als doel om mkb-bedrijven en onderwijs dichterbij elkaar te brengen. Zes publiek-private samenwerkingen uit de regio Utrecht hebben hiervoor hun krachten gebundeld in een consortium.

De zogenaamde ‘living labs’ zijn een belangrijk onderdeel van de opschaling van publiek-private samenwerking. Dit zijn leer- en experimenteeromgevingen waarin bedrijven, onderzoek en onderwijs samen werken aan duurzaamheidstransities. Activiteiten worden deels gesubsidieerd vanuit het consortium GeLUK, met als doel het opschalen van succesvolle duurzame initiatieven naar de rest van de regio. Het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is één van de Living Labs, naast onder andere het Utrecht Science Park, Utrecht Overvecht en Amersfoort Hoefkwartier. In het Nationaal Park kan gekeken worden naar:

  • De werking van natuur in de stad, bijvoorbeeld via de Zusterparken
  • Duurzame mobiliteit in en naar het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug
  • De rol van ondernemers bij een klimaatbestendig landschap en robuust watersysteem, via de Hoeders van de Heuvelrug
  • De rol van inwoners bij klimaatadaptatie en water, bijvoorbeeld via Heuvelrugtuinen
  • Agroforestry op of rond de Utrechtse Heuvelrug

Bovenstaande onderzoeken in het Nationaal Park worden gefaciliteerd door de Onderzoeks- en Onderwijshub Utrechtse Heuvelrug. Binnen deze hub werken wetenschappers, studenten en stakeholders aan relevante vraagstukken uit de onderzoeksagenda van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, om zo bij te dragen aan de bescherming, het behoud en de ontwikkeling van natuur, landschap en erfgoed.

Nieuwe mogelijkheden in het vasthouden van water voor de landbouw op de Heuvelrug

Geschreven door

Door klimaatverandering is er de afgelopen jaren sprake van een tekort én een overschot aan water op agrarische gronden. Dit heeft gevolgen voor natuur en landbouw. Zo valt de graslandproductie enorm terug als gevolg van droogte en waterschade. De vraag is dus: hoe kan de landbouw water langer vasthouden in haarvaten, zonder te veel te beregenen? De kerngroep van de Blauwe Agenda* heeft op uitnodiging een bezoek gebracht aan de firma Van der Wind in Woudenberg om geïnformeerd te worden over de resultaten. De afgelopen jaren is hier veelvuldig onderzoek naar gedaan door K&G Advies en Aequator. Eerst is gestart met onderzoek naar flexibel peilbeheer (2017-2020), hier is vervolg aan gegeven door middel van pilotonderzoek bij firma Van Der Wind in Woudenberg. De resultaten pleiten in het voordeel voor agrariërs. 

Project flexibel peilbeheer 2017- 2020 

In 2017 is gestart met het project flexibel peilbeheer in Utrecht-Oost. Er is in dit gebied sprake van droogteschade op de hogere percelen. Er is gestart met peil gestuurde drainage in Overberg. Daarna is gekeken wat het effect was op het grondwater en de gewassen. 

Resultaten en conclusies van project 2017 – 2020 

Een peilopzet tot 30 centimeter was mogelijk. Het is mogelijk om hiermee 2 weken tot 2 maanden water vasthouden. Hiermee kun je de grondwaterstand 10 centimeter tot 20 centimeter verhogen. Het effect op grasgroei is afhankelijk van capillaire nalevering en bodem. Een andere conclusie was dat de stuwen duurzamer en effectiever gemaakt kunnen worden. 

Vervolgproject Fa v/d Wind  

In de vorm van een pilot is in 2022 vervolg gegeven aan het project flexibel peilbeheer in het kader van het project Watersparen van Waterschap Vallei en Veluwe. Met dit vervolgproject van Fa v/d Wind is doorgepakt met de hele huiskavel van de firma Van der Wind. Er is onderzocht wat de impact van 4 regelbare stuwen op bestaande duikers had op de waterbeschikbaarheid, het beter sluiten van de stikstofkringloop, grasland- en eiwitproductie in de zomer, graslandkwaliteit, en bijdragen maatschappelijke opgave. 

Wat zijn de concrete resultaten van dit project? 

Aequator heeft in 2022 en 2023 metingen van het grondwater en oppervlaktewaterpeilen gedaan bij firma Van der Wind. K&G advies heeft de impact op de gewasopbrengsten vastgesteld op basis van de kringloopwijzers 2018-2023.

De vraag was: laten 2022 en 2023 een beter resultaat zien? Hierbij de belangrijkste conclusies op een rij:

  • Met de regelbare stuwen is een peilopzet tot 35 cm mogelijk
  • De agrariër kan met deze stuwen snel inspelen op de weersveranderingen
  • Het opzetten van het peil (+35cm) geeft een grondwaterstijging in het perceel tot +20 cm
  • In droge periodes kan de agrariër tot wel 4 weken profiteren van de verhoogde grondwaterstand.
  • Door de peilopzet ontstaat meer capillaire werking, zodat minder snel beregend hoeft te worden.
  • Met de peilopzet in combinatie met beregening wordt 2.000-3.500 kg ds/ha opbrengstverlies voorkomen
  • De kosten (investering in de stuwen en de beregening) en baten zijn gelijk in matig droog jaar
  • Doordat de grasmat in betere conditie blijft, wordt de onkruiddruk lager
  • Er hoeven minder kosten gemaakt te worden voor gewasbescherming en/of graslandvernieuwing
  • Ook bracht het voordelen mee voor eiwit op het eigen land (meer gras van betere kwaliteit), voor de beweiding en de stikstofkringloop.

 

Tijdens het bezoek van de kerngroep is besproken hoe dit project kan worden opgeschaald naar andere geschikte delen van de flanken van de Utrechtse Heuvelrug.   

Wil je meer weten over de Water Spaar regeling? Klik hier.

*Wist je dat er veel helder en schoon water te vinden is op de Utrechtse Heuvelrug? Maar dat dit drinkwater nu onder druk staat? Dat levert verschillende problemen op voor de natuur én voor veel verschillende groepen (denk aan agrariërs, ondernemers, landgoedeigenaren, natuurbeschermers). De Blauwe Agenda is een samenwerkingsverband en biedt een visie op hoe de problemen van het water op de Heuvelrug kunnen worden aangepakt. Samen werken we aan een  duurzaam en veerkrachtig watersysteem. Draag je ook bij aan het watersysteem van de toekomst?

De Blauwe Agenda geeft het water op de Heuvelrug een toekomst 

Dank aan Merel Soons

Geschreven door

In november is Merel Soons afgetreden als voorzitter en lid van de beoordelingscommissie bij het NP Fonds Utrechtse Heuvelrug, dat projecten op het gebied van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed ondersteunt. We feliciteren haar van harte met de benoeming tot bestuurslid bij Natuurmonumenten en bedanken haar voor haar inzet voor het Fonds.

We hopen binnenkort de nieuwe leden voor de beoordelingscommissie voor te kunnen stellen.

Scholen nu ook welkom voor HeuvelrugWijs op Landgoed De Paltz

Geschreven door

Schoolklassen die willen komen ontdekken wat de Utrechtse Heuvelrug zo bijzonder maakt, kunnen sinds kort op een nieuwe locatie terecht voor HeuvelrugWijs, het educatieve programma van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug voor groep 5 en 6. Afgelopen vrijdag konden leerlingen van groep 5/6 van de Anne Frankschool uit Bunnik als eersten op een avontuurlijke ontdekkingsreis op het prachtige Landgoed De Paltz in Soest. Tot nu toe was HeuvelrugWijs alleen te boeken in het Zeisterbos rondom Bezoekerscentrum De Boswerf. Met de toevoeging van De Paltz als tweede locatie kunnen in het vervolg nóg meer kinderen uit de regio kennismaken met ons bijzondere en waardevolle gebied.

Op vrijdag 24 november was dus de primeur; de eerste schoolklas vertrok voor hun reis met HeuvelrugWijs vanaf de nieuwe startlocatie. De leerlingen waren op Landgoed De Paltz te gast bij het Utrechts Landschap en Harlekijn Holland (Herman van Veen Arts Centre). Het bezoek was bij de leerlingen een groot succes. Ze werden meegenomen op een boeiende tocht door de vallei, langs bomenlanen en zelfs een heus doolhof in. Onder begeleiding van onze vrijwilligers, de HeuvelrugWijzers, ontdekten de kinderen gedurende hun bezoek de geheimen van de Utrechtse Heuvelrug. Van het ontstaan van de stuwwal, het watersysteem tot de landgoederen en bossen van vandaag de dag.

Scholen kunnen vanaf nu dus terecht bij twee startlocaties voor hun bezoek aan HeuvelrugWijs. Beide locaties bieden mooie aanknopingspunten voor het verhaal van de Utrechtse Heuvelrug en er is prachtige natuur voor de leerlingen om in te ontdekken, te leren en te spelen. We hopen op korte termijn nog een derde startlocatie toe te voegen, zodat HeuvelrugWijs steeds beter bereikbaar wordt voor alle scholen op en rond de Utrechtse Heuvelrug.

Staat jouw school in de buurt van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en komen jullie ook graag een keer op bezoek? Ga dan mee op reis met HeuvelrugWijs! Kijk voor meer informatie en om een bezoek te reserveren op heuvelrugwijs.nl.

HeuvelrugWijs is tot stand gekomen in samenwerking met Stichting NatuurWijs, Bezoekerscentrum De Boswerf en IVN Natuureducatie.

Theatercollege: wat betekent natuur voor jou?

Geschreven door

Het was weer een mooi theatercollege in theater Figi gisteravond! Joris Hellevoort, boswachter bij Utrechts Landschap en bestuurslid van de Bomenstichting, deelde zijn passie voor bijzonder bomen. Jori Wolf, landschapshistoricus en Senior Adviseur Nationale Parken bij Staatsbosbeheer ging verder in op de relatie tussen mens en natuur. De avond werd fantastisch gehost door Koos Janssen, burgemeester van gemeente Zeist.
Het volgende theatercollege vindt plaats op 22 januari 2024 in theater Figi, met als thema: Defensie op de Utrechtse Heuvelrug.
Op de hoogte blijven van deze en andere activiteiten van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug? Dat kan via deze link: https://spits.np-utrechtseheuvelrug.online/platform/KPcrFfxlyoAPD6yQZsZW
De theatercolleges worden georganiseerd door Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Tijdens de colleges ontdekt de bezoeker meer over de geschiedenis, ontwikkelingen en achtergronden van natuur, landschap en erfgoed op de Utrechtse Heuvelrug.  Elk college wordt gehost door een burgemeester van één de gemeenten uit het gebied van het park.