Wist je dat allerlei dieren zich verborgen houden in jouw tuin? Inwoners op en rondom de Utrechtse Heuvelrug leven bijvoorbeeld samen met veelvoorkomende dieren als de eekhoorn en de merel. Maar ook kunnen ze af en toe een vos of steenmarter in hun tuin spotten. Vorig jaar plaatsten Heuvelrugtuiniers voor een actie van de projecten Heuvelrugtuinen en Wild in je Achtertuin wildcamera’s in hun achtertuin. Het resultaat: een tijdelijke fototentoonstelling die laat zien wat er allemaal leeft in je achtertuin. De tentoonstelling reist komende tijd langs verschillende tuincentra op en rondom de Utrechtse Heuvelrug.
Wildcamera’s
200 inwoners op en rond de Utrechtse Heuvelrug kregen in 2023 een wildcamera in hun tuin. Vier weken lang legden die overdag én ’s nachts elke beweging vast. Zo konden deelnemers ontdekken welke dieren hun tuin gebruiken om te schuilen, eten of slapen. De wildcamera’s fotografeerden uiteindelijk 43 verschillende diersoorten, waarvan 15 soorten zoogdieren en 27 vogelsoorten. Veel geziene gasten waren de egel, muis, eekhoorn, vos en das. Van de vogels vlogen de merel, vink en houtduif het meest voorbij. Een deelnemer vertelt: “We zagen vooral konijnen en vogels, wat ons heeft geïnspireerd om meer planten, struiken en bomen in onze tuin te plaatsen. We willen echt iets doen voor de biodiversiteit en om dieren een fijne plek te geven.” De gemaakte beelden zijn niet alleen leuk voor de deelnemers, maar ook fijn voor de wetenschap. Wageningen Universiteit en de Zoogdiervereniging gebruiken de beelden om inzicht te krijgen in het leefgebied van dieren.
Fototentoonstelling
De fototentoonstelling toont zeven van de mooiste foto’s van deze dieren in de Heuvelrugtuinen. Bezoekers kunnen hem de komende tijd in verschillende tuincentra in de provincie bekijken:
25 november t/m 9 december 2024 – Abbing Tuincentrum (Odijkerweg 132, Zeist)
Maart/april – Tuinadvies centrum ’t Vaarderhoogt (Dorresteinweg 72B, Soest)
Maart/april – Tuincentrum De Driesprong (Wekeromseweg 30, SE Ede)
In de tuincentra kun je ook meteen terecht voor tips om jouw tuin diervriendelijk(er) in te richten. Wie weet spot jij dan binnenkort ook een vos of das in je tuin!
Dankbaar voor samenwerking
Alies van den Berg, projectleider Heuvelrugtuinen: “Het is fantastisch dat Heuvelrugtuiniers de kans hebben gekregen een wildcamera in hun tuin te plaatsen en zo enthousiast bezig zijn om hun tuin zo in te richten dat het zowel voor hen en voor de dieren een fijne, leefbare plek is.”
Karin Egberink, communicatieadviseur bij Communicatiebureau De Lynx, verantwoordelijk voor Wild in je Achtertuin: “De wildcamera’s openen letterlijk onze ogen voor de verborgen natuur in onze achtertuin. De fototentoonstelling is een mooie en leuke manier om mensen te inspireren om hun tuin om te toveren tot een gastvrije plek voor dieren! Dankzij de samenwerking met Heuvelrugtuinen konden mensen met een Heuvelrugtuin ontdekken wat hun vergroeningsacties betekenen voor de leefomgeving van dieren. Tegelijk bood het mensen die aan de slag willen met hun tuin een unieke kans om te zien wat er nu al leeft en wat ze specifiek kunnen doen om bepaalde dieren aan te trekken.”
Over Heuvelrugtuinen
Heuvelrugtuinen is een initiatief van Nationaal Park Utrecht Heuvelrug, Natuur en Milieufederatie Utrecht en IVN Natuureducatie en wordt mede mogelijk gemaakt door de steun van diverse partners en sponsoren. Elke Heuvelrugtuin is goed voor de natuur en draagt bij aan voldoende drink- en grondwater. Doordat Heuvelrugtuinen zo natuurvriendelijk zijn, zijn ze beter bestand tegen hitte, droogte en wateroverlast. Zo maak je van jouw tuin een stukje Nationaal Park. Op dit moment zijn er 375 Heuvelrugtuinen, door de hele provincie. Jouw tuin ook omtoveren tot Heuvelrugtuin? Kijk dan op jouwheuvelrugtuin.nl
Woon je op of rond de Utrechtse Heuvelrug en ben je benieuwd hoe je je tuin zo kunt inrichten dat zowel jij als de wilde zoogdieren in je buurt ervan profiteren? Ontdek hoe je jouw tuin gastvrij maakt voor dieren zoals egels, vleermuizen en zelfs marters! Tijdens dit interactieve Heuvelrugtuinen webinar op maandag 2 december, van 20:00 tot 21:30, nemen Elze Polman van de Zoogdiervereniging en Karin Egberink van Communicatiebureau de Lynx je mee in de wereld van de Heuvelrugzoogdieren. Leer hoe jouw tuin een thuis kan worden voor deze bijzondere bewoners van de Heuvelrug.
Bekijk de nachtbewoners van de Heuvelrug
Tijdens dit webinar nemen Elze Polman van de Zoogdiervereniging en Karin Egberink van Wild in je Achtertuin je mee in de wereld van de Heuvelrugzoogdieren. En dat allemaal in je achtertuin! Karin Egberink trapt de avond af. Zij werkt voor Communicatiebureau de Lynx aan het project Wild in je Achtertuin. Deze avond deelt zij de resultaten van een bijzonder project: met wildcamera’s hebben Heuvelrugtuiniers in 2023 de wilde dieren in Heuvelrugtuinen vastgelegd. Je kan deze foto’s in december bewonderen in een fototentoonstelling in Tuincentrum Abbing in Zeist. Van merels en egels tot vossen en marters. Karin vertelt over dit bijzondere project.
Ontmoet de wilde dieren in jouw tuin
Daarna neemt Elze Polman van de Zoogdiervereniging je mee over de soorten die je kunt tegenkomen op de Utrechtse Heuvelrug, zoals egels, vleermuizen en marters. Ze legt uit hoe je deze dieren kunt herkennen met behulp van camera’s en sporen en geeft praktische tips om je tuin aantrekkelijk te maken voor deze kleine zoogdieren. Van het plaatsen van egelhuisjes tot het bieden van veilige plekken voor vleermuizen en eekhoorns, Elze laat zien hoe eenvoudig het kan zijn om jouw tuin diervriendelijk te maken. Daarnaast deelt ze handige tips om kinderen erbij te betrekken.
Voor deze avond hoef je de deur niet uit; het webinar vindt volledig online plaats via Teams. Het is wel nodig om je vooraf aan te melden.
Praktische info
Datum: maandag 2 december 2024
Tijd: 20:00 – 21:30
Locatie: Online
Kosten: Gratis
Heuvelrugtuinen
Een Heuvelrugtuin is een stukje Nationaal Park in je eigen tuin. Deze tuinen bestaan voor minstens 60% uit groen, worden zonder gif onderhouden en bieden ruimte aan inheemse planten die schuil- en voedselplaatsen creëren voor bijen, vlinders, vogels en natuurlijk zoogdieren. Ook helpt een Heuvelrugtuin om regenwater op te vangen, zodat de tuin beter bestand is tegen droogte en wateroverlast.
In een échte Heuvelrugtuin mag een variatie aan verschillende planten niet ontbreken. Kies je voor een mix van lage en hoge, kleine en grote planten, dan voelen veel meer soorten vlinders, bijen en vogels zich thuis. De Gemeente Rhenen helpt inwoners graag een handje op weg! Dit najaar kunnen inwoners een gratis boompje of struik aanvragen die perfect past in een Heuvelrugtuin.
Kan jouw Rhenense Heuvelrugtuin nog wel een boompje of struik gebruiken? Vraag die dan gratis aan via dit aanmeldformulier. Wees er snel bij, want op = op. Deze actie loopt tot 2 december.
Hoe komt het boompje/de struik in mijn tuin terecht?
Speciaal voor deze Heuvelrugtuinen actie zal team Remmerden van de gemeente Rhenen op twee momenten een bezorgronde rijden langs de adressen die meedoen. De eerste 50 inwoners die zich daarvoor aanmelden, krijgen hun boompje of struik dus thuisbezorgd. Je kunt op het aanmeldformulier aangeven wanneer zij het boompje/de struik het beste aan huis kunnen komen afgeven. De bezorgmomenten zijn op:
Woensdag 11 december tussen 09:00 en 15:00 uur
Woensdag 18 december tussen 09:00 en 15:00 uur
We hebben meer boompjes/struiken te vergeven dan we kunnen bezorgen. Wie zich na de eerste 50 mensen aanmelden, kunnen hun boompje/struik komen ophalen op vrijdagmiddag 13 december voor het Huis van de Gemeente.
Inwoners van Rhenen kunnen uiterlijk 2 december hun Heuvelrugtuin boompje of struik aanvragen via het aanmeldformulier.
Zet je boompje of struik binnen 24 in de grond
Het aanplanten van het nieuwe boompje of de struik doe je op eigen gelegenheid wanneer het uitkomt. Let wel op: de planten worden als wortelgoed geleverd en dus niet met een kluit of in een pot. Dat betekent dat je het boompje of de struik zo snel mogelijk na ontvangst, het liefst binnen 24 uur, in de grond kan zetten. Doe je dat niet, dan heb je kans dat de wortels te veel uitdrogen of beschadigen en dat de plant het niet redt. Dat zou natuurlijk zonde zijn!
Wordt zo’n boom/struik niet veel te groot?
De soorten waar je uit kunt kiezen, passen goed in de gemiddelde tuin. De meeste soorten worden van zichzelf niet snel erg groot. Bovendien lenen ze zich allemaal om naar wens gesnoeid te worden. Bij het boompje/de struik ontvang je ook instructies voor zowel aanplanten als snoeien. Geen zorgen dus, je kan op die manier zelf in de hand houden hoe groot jouw boompje of struik uiteindelijk wordt.
Wat zijn de voorwaarden van deze actie?
Zoals gebruikelijk gelden er voor deze actie een aantal spelregels. Deze zijn bedoeld zodat zo veel mogelijk inwoners aan de actie mee kunnen doen en om te voorkomen dat er onenigheid ontstaat over waar er aangeplant wordt. Loop het onderstaande lijstje voorwaarden dus even door voordat je een boompje of struik aanvraagt.
Actievoorwaarden:
Je kunt alleen meedoen als je in de gemeente Rhenen woont en 18 jaar of ouder bent.
Per huishouden mag er maximaal één of twee boompje/struik aangevraagd worden.
Het boompje/de struik wordt in een particuliere tuin aangeplant.
Het boompje/de struik wordt met zorg aangeplant en daarna onderhouden.
Als je meedoet aan de actie, stuur je na het aanplanten een foto op van het boompje of de struik in jouw tuin als erom gevraagd wordt. Je geeft de gemeente en Heuvelrugtuin toestemming om deze foto gebruiken in de communicatie over Heuvelrugtuinen.
De deelnemer houdt bij het kiezen van een plek voor het boompje/de struik rekening met:
Toestemming van de verhuurder (indien van toepassing).
Niet aanplanten binnen 0,5 meter van de erfgrens.
Het aanplanten gaat zo nodig in goed overleg met directe buren.
Voor deze actie hebben we een mooie selectie gemaakt uit de bomen en heesters die genoemd staan op de Heuvelrugtuinen plantenlijst. Hieronder stellen we ze aan je voor, inclusief informatie over waar ze het best groeien, hoe groot ze kunnen worden en in welke tijd van het jaar je ze kunt snoeien.
Egelantier
Egelantier Deze rozenstruik heeft roze-rode bloemen en de gekneusde bladeren ruiken naar appeltjes. De bladeren hebben een afgeronde bladvoet. Groeit het best op matig voedselrijke en kalkrijke grond.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon en halfschaduw – Kan 0,6 tot 2 meter hoog worden – Snoeien in maart
Gelderse roos
Gelderse roos
Aan deze heester zitten vruchtbare bloemen en onvruchtbare bloemen. Die laatste dienen om de aantrekkingskracht voor bestuivers te vergroten. De Gelderse roos is veel te vinden in het rivierengebied. De bessen die de plant draagt kunnen goed de winter doorstaan en worden vaak gegeten door pestvogels en de goudvink.
Groeit op zandgrond in de zon en halfschaduw – Kan 1 tot 3 meter hoog worden – Snoeien na de bloei in juli
Gele kornoelje
Gele Kornoelje
De gele kornoelje kan op verschillende grondsoorten groeien, zolang de bodem maar kalkrijk en matig vochtig is. De gele kornoelje heeft in februari en maart prachtige gele bloemen, nog voordat de boom bladeren krijgt. In de zomermaanden heeft de gele kornoelje rode vruchten die ook eetbaar zijn. Daarnaast dient deze grote heester als groeiplek voor rupsen van verschillende vlinders. De gele kornoelje staat op de rode lijst van soorten die zeer zeldzaam zijn in Nederland.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon en halfschaduw – Kan 2 tot 6 meter hoog worden – Snoeien niet nodig
Gewone Vlier
Gewone vlier
De plant heeft een oppervlakkige worteling en een grote vocht-/voedingsopname. Staat graag uit de middagzon. De heester heeft donkergroene bladeren met roomwitte bloemen. In de vruchttijd heeft de gewone vlier zwartachtige bessen. Deze worden gegeten door spreeuwen, die vervolgens de zaden verspreiden.
Groeit kleigrond in de zon en halfschaduw – Kan 1 tot 6 meter hoog worden – Snoeien in maart
Haagbeuk
Haagbeuk Inheemse boom uit de berkenfamilie, die 15-25 meter hoog kan worden. Verliest zijn blad in de winter en is geschikt voor klei en zandgrond. De haagbeuk is winterhard. Verdraagt goed natte omstandigheden, kan niet goed tegen droogte. Een echte waardplant voor vogels en insecten, zoals de appelvink en de boomklever.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon, halfschaduw en schaduw – Kan 15 tot 25 meter hoog worden – Snoeien eind mei t/m half juni
Kardinaalsmuts
Kardinaalsmuts
De wilde kardinaalsmuts is te herkennen aan zijn groenblijvende bast. De plant ontwikkelt rood en oranje mutsvormige vruchten. Hij groeit het liefst op zandgrond, maar doet het ook prima op een vochtigere bodemsoort. De besjes van de heester zijn giftig.
Groeit op zandgrond in de zon en halfschaduw – Kan 1,5 tot 6 meter hoog worden – Snoeien in februari/maart
Sleedoorn
Sleedoorn
De sleedoorn is de eerst aan het eind van de winter bloeiende struik. De Dagpauwoog en de Sleedoornpage, zijn hier te vinden op zoek naar nectar. De Sleedoornpage is de enige bedreigde vlindersoort in Nederland die vooral buiten natuurgebieden voorkomt. De bladeren hebben een gezaagde bladrand. Staat het liefst op zonnige tot half beschaduwde plaatsen en groeit op zowel zand- als kleigrond.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon, halfschaduw en schaduw – Kan 1 tot 3 meter hoog worden – Snoeien niet nodig
Sporkehout
Sporkehout
Sporkehout groeit het liefst in een zure, natte tot vochtige bodem. Na een snoeibeurt groeit sporkehout weer snel uit. Van mei tot september staat de heester in bloei. De bloemen groeien na de bestuiving door insecten uit tot besachtige vruchten.
Groeit op zandgrond in de zon en halfschaduw – Kan 2 tot 5 meter hoog worden – Snoeien in november t/m december
Veldesdoorn
Veldesdoorn
Ook wel de Spaanse aak, is een traaggroeiende struik of boom. Het jonge blad is vaak roodachtig van kleur en is in de herfst geel. In mei bloeit hij met geelgroene bloemen in opstaande tuilen. Is geschikt voor alle bodemsoorten, met uitzondering van zeer arme, droge zandgrond en natte bodems. De boom heeft wel een hoge tolerantie tegen droge periodes.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon, halfschaduw en schaduw – Kan 10 tot 18 meter hoog worden – Snoeien niet nodig
Wilde Lijsterbes
Wilde lijsterbes Deze boom heeft zijn naam te danken aan de lijsters die dol zijn op de bessen. Ook is de boom een geschikte broedplek voor vogels vanwege de dichte boomstructuur. Jonge twijgjes en bladeren zijn fijn behaard. De boom is veel algemeen voorkomend en groeit ook op verschillende bodemsoorten. Wanneer hij niet gesnoeid wordt kan de boom zo’n 9 meter hoog worden.
Groeit op zand- en kleigrond in de zon en halfschaduw – Kan 3 tot 9 meter hoog worden – Snoeien niet nodig
Ik ben enthousiast! Wat kan ik nog meer doen om van mijn tuin een Heuvelrugtuin te maken?
Dat is goed om te horen! Er zijn nog veel meer stappen die je kunt zetten om van je tuin een echte Heuvelrugtuin te maken. Op onze website vind je allerlei informatie en tips. Bekijk bijvoorbeeld:
De gehele plantenlijst, waar naast boompjes en struiken ook vaste planten, bollen en eenjarigen op staan.
Verdiep je met dit filmpje in het afkoppelen van regenwater om jouw tuin niet alleen mooi groen maar ook klimaatbestendig te maken.
Kom naar één van onze online lezingen/bewonersavonden. Je vindt ze op onze website (in de agenda in de rechterkolom).
Bezoek een voorbeeld Heuvelrugtuin in de buurt om inspiratie op te doen.
Volg de online cursus Jouw Heuvelrugtuin om vanuit je luie stoel en op eigen tempo met alle thema’s van een Heuvelrugtuin bezig te gaan.
Woon jij op of rondom de Utrechtse Heuvelrug, en ben je benieuwd hoe jij waterwijs kan tuinieren? Wil je weten hoe jouw tuin een rol kan spelen bij het oplossen van wateruitdagingen op de Heuvelrug? Doe dan mee met ons interactieve webinar op maandag 11 november, van 20:00 tot 21:30. Tijdens dit webinar ontdek je hoe jouw Heuvelrugtuin niet alleen mooi, maar ook water- en klimaatbestendig kan zijn!
Waterbeheer
Tijdens het webinar rollen we de virtuele rode loper voor je uit en kijken we samen de korte film ‘Samen zorgen voor water op de Utrechtse Heuvelrug’. Deze film gaat in op de verschillende uitdagingen die leven in het gebied: droogte en wateroverlast zijn problemen waar bijna alle delen van de Heuvelrug mee te maken hebben. De verschillende partners van de Blauwe Agenda komen aan het woord en leggen uit hoe zij samenwerken aan deze soms complexe opgaven. Arco van Vugt, projectleider bij de Blauwe Agenda en initiatiefnemer van de film, staat na afloop voor je klaar om al je vragen te beantwoorden.
Klimaatslim luinieren
Daarna zoomen we in op jouw stukje Utrechtse Heuvelrug: je tuin. Tuinontwerpster Moniek de Bakker vertelt je alles over haar filosofie van ‘luinieren’, geïntroduceerd in haar boek ‘Klimaatslim tuinieren’: ontspannen tuinieren dat tegelijk slim inspeelt op klimaatverandering. Ze geeft praktische tips voor waterbeheer en vertelt welke planten je het best kunt kiezen om je tuin weerbaar te maken tegen droogte én hevige regenbuien. Ook leer je hoe je een groene oase maakt, zonder steeds aan het werk te zijn. Na afloop van haar presentatie is er een Q&A, waar je Moniek al je vragen over tuinontwerp, beplanting en waterbeheer kunt stellen.Aanmelden & vragen
Voor meer informatie over deze avond kun je contact opnemen met Alies van den Berg (projectleider Heuvelrugtuinen) via a.vanden.berg@nmu.nl
Heuvelrugtuinen is een initiatief van Nationaal Park Utrecht Heuvelrug, Natuur en Milieufederatie Utrecht en IVN Natuureducatie. De Blauwe Agenda is een samenwerkingsverband tussen Provincie Utrecht, Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, terrein beherende organisaties, landgoederen, waterschappen, belangenvereniging LTO Noord en drinkwaterbedrijf Vitens.
Ben jij benieuwd welke beestjes er in (achter)tuinen leven op de Utrechtse Heuvelrug?
Laat je verwonderen en ontmoet de experts van “Expeditie Achtertuin”
Bioloog en kleine beestjes expert Menno Schilthuizen van Taxon Foundation vertelt over de gewone en bijzondere waarnemingen. Peter Koomen is de spinnenexpert in dit project.
Wanneer en waar?
Op 6 november 2024 om 19.30 uur in Dorpshuis De Twee Marken, Trompplein 5 in Maarn.
Aanmelden is niet nodig.
Expeditie Achtertuin
Op vijf dagen in juni 2024 zijn Nederlandse top experts in 17 achtertuinen en de Kolken op zoek gegaan naar slakken, pissebedden, spinnen, kevers, zweefvliegen, en vele anderen levende kleine (water)beestjes, mossen, korstmossen, wilde planten. Hun enthousiasme en kennis deelden ze graag met de tuineigenaren, (klein)kinderen, en bezoekers
Op 6 november geeft Menno Schilthuizen samen met Nederlandse top experts een presentatie over de meest bijzondere waarnemingen in Maarn en Maarsbergen. Menno is bioloog en voorzitter van Stichting Taxon Foundation.
Bijzondere waarnemingen
Eën van de bijzondere waarnemingen is de driestreepspin. Deze spin werd in maar liefst vier tuinen gevonden. Deze soort was eerder beperkt tot grote, open, zonnige gebieden zoals heidevelden en duingebieden. De laatste jaren duikt zij ook op allerlei andere plaatsten op.
Laat je verwonderen en ontmoet de experts op 6 november.
Op 21 september zijn we te gast bij Merkens tuincentrum. Schuif aan bij Anniek Veltman, van de Groene Tuincoach, voor gratis advies over jouw tuin. Het combineren van de verschillende wensen en functies in een tuin met beperkte ruimte vindt ze een super leuke uitdaging. Ook van een postzegeltuin valt iets leuks te maken. Maak je van te voren een foto of schets van je tuin? Dan kan Anniek jou nog beter helpen.
21 september is het Wilde Tuindag bij Merkens tuincentrum, waarbij er acties zijn met inheemse vaste planten, zaden van Cruydt-Hoek en gratis zak aanplantgrond bij besteding vanaf €30.
Op 7 september zijn we te gast bij ’t Vaarderhoogt in Soest. We nemen ecologisch hovenier Adeline Gogelein mee. Adeline was betrokken bij de cursus Heuvelrugtuinen. Vorig jaar verscheen dit artikel in het Nederlands Dagblad. Er is in de maand september 25% korting op alle tuinplanten bij ’t Vaarderhoogt, dus je kunt meteen het gewonnen advies in de praktijk brengen! Maak je van te voren een foto of schets van je tuin? Dan kan Adeline jou nog beter helpen.
Help jij je dorpsgenoten met hun regenpijp af te koppelen? Word afkoppelcoach!
Steeds vaker krijgen we te maken met lange periodes van droogte. Dat maakt het voor planten moeilijk om voldoende water te vinden, zowel in onze tuinen als in de natuur. Tegelijkertijd zorgen hoosbuien ook steeds vaker voor overbelasting van het riool. Hartstikke zonde, want met al het water van onze daken kunnen we juist het grondwater op goed op peil houden. Dat gaat uitdroging van de bodem tegen en is dus heel goed voor een mooie groene tuin en voor de natuur op de Utrechtse Heuvelrug.
Gelukkig is er een simpele manier om regenwater te benutten voor de tuin: namelijk door je regenpijp van het riool af te koppelen! Het afkoppelen van een regenpijp hoeft niet ingewikkeld te zijn en kost meestal maar zo’n 30 minuten per regenpijp. Toch blijkt dat tuinbezitters in de praktijk vaak met vragen blijven zitten en de stap niet goed durven te zetten.
Daarom zoekt Vereniging voor Dorp en Natuur Amerongen-Leersum ‘handige Harry’s en Henriettes’ die hun dorpsgenoten willen helpen met afkoppelen. Wij leren je alles over het hoe en waarom van afkoppelen en water vasthouden en je krijgt een gratis training van een afkoppelexpert. Zo kun je in de toekomst samen met een lokale tuinadviseur langs bij dorpsgenoten om te helpen afkoppelen.
Waarom regenpijp afkoppelen?
Verminderen van riool-overstort van vervuild water naar oppervlaktewater
Verbeteren grondwaterniveau
Geconcentreerd rioolwater is efficiënter te zuiveren, beperking zuiveringskosten
De planten en bomen in de directe omgeving profiteren van het extra water
Opslag van regenwater bespaart drinkwater
Wat verwachten we van jou:
– Je hebt praktisch inzicht en je bent handig met gereedschap;
– Je hebt zin en tijd om af en toe buurtgenoten te helpen met afkoppelen;
– Je woont in gemeente Utrechtse Heuvelrug.
De training bestaat uit twee bijeenkomsten:
Woensdag 9 oktober 19:00-20:15: Online kennismaking en introductie Tijdens de eerste online kennismaking leer je over het belang van afkoppelen, over gemeentelijk beleid van afkoppelen en krijg je een introductie in de theorie over afkoppelen. Ook ontvang je ter voorbereiding een paar filmpjes.
Zaterdag 12 oktober 10:00-16:00 Afkoppeltraining (locatie volgt) Tijdens de tweede fysieke bijeenkomst leer je het afkoppelen in de praktijk van afkoppelexpert Lanny Olie. Denk aan de voor en nadelen van boven en ondergronds afkoppelen, de regenton, veelgemaakte fouten en basismateriaal en gereedschap.
Er is plek voor maximaal 12 deelnemers en onze voorkeur gaat uit naar een goede spreiding over de verschillende dorpen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug.
Deze training organiseert de werkgroep Heuvelrugtuinen van de Vereniging voor Dorp en Natuur Amerongen-Leersum in samenwerking met de Natuur en Milieufederatie Utrecht en gemeente Utrechtse Heuvelrug. Samen werken we aan het versterken van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Kijk op jouwheuvelrugtuin.nl hoe wij dit doen.
Een grote tuin nabij het bos, vol inheemse planten. Waar je vlinders ziet fladderen en bijen hoort zoemen. Ruth is graag aan het scharrelen in haar Heuvelrugtuin. Ze maakt van haar tuin elk jaar weer een zorgeloos paradijs voor mens en dier.
“Gewoon het idee dat mijn tuin onderdeel is van een groter geheel. Je hoort de spechten en de uilen. In de lente zie je de buizerd in de lucht cirkelen. Hoe logisch is het eigenlijk, dat je onderdeel bent van het bos dat hier verderop begint?” Ruth wilde een tuin aanleggen die aansluit op de bosrijke omgeving van haar nieuwe woonplaats. Met planten die niet alleen goed zijn voor insecten en andere dieren, maar het ook goed doen op de zandgrond. Bijna vier jaar geleden verhuisde ze met haar man en twee dochters naar Driebergen nabij Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Het roer ging om: ze zei gedag tegen haar succesvolle baan bij Gemeente Amsterdam om dichter bij de natuur te zijn. Dat begon in de tuin.
Goede basis
In haar zoektocht stuitte Ruth al snel op de Heuvelrugtuinen en de bijbehorende lijst aan inheemse planten. “Van inheemse planten denken we misschien al snel dat ze saai zijn of dat het alleen maar voorjaarsbloeiers zijn. Maar dat is helemaal niet zo. Ik had in mijn tuin al een berk staan”, zegt Ruth, “en kardinaalsmuts, hulst en sporkehout. Ik dacht: ik ben er eigenlijk al bijna! De basis was goed, want vorige bewoners haalden veel van hun planten bij een biologische kwekerij in Doorn.” Na een aantal droge zomers bedacht Ruth dat ze een tuin wilde die weinig zorg nodig heeft. “Ik wilde duurzaam omgaan met water. We hebben zelf het tuinhuisje gebouwd en daar heb ik, als een heuse loodgieter, de afkoppeling gedaan. Het water stroomt nu ondergronds naar mijn moestuin.” Beschut achter het tuinhuisje – omschreven als haar rommelhoek – staan twee tonnen met regenwater die Ruth in haar tuin laat leeglopen als het een tijd lang droog blijft. Op deze manier hoeft ze haar planten niet zelf water te geven en bespaart ze drinkwater.
Tuin vol belofte
“Ik ben geen heel nette tuinier”, geeft Ruth grif toe, “ik vind het gewoon heel erg leuk. Het is heerlijk om in de tuin te zijn. Vooral in de lente, als alles zo fris is, zo vol belofte. Dat je denkt: dát gaat leuk worden! Ieder jaar is je tuin ook weer anders. Sommige planten zijn kapotgevroren en dat gat vul je dan aan met andere planten. Of je krijgt een aanwaaier. In de voortuin heb ik een toorts (Verbascum), zo’n gigantisch rozet geeft dat!” Tuinieren betekent voor Ruth vooral wieden en de bodem verrijken. “Ik probeer zo min mogelijk meststoffen en vooral organische materiaal aan de bodem toe te voegen, zodat hij niet uitdroogt. Ik laat blad liggen en maak zelf compost en bladaarde. Daarvoor doe je gewoon afgevallen bladeren in een afgesloten zak, waar je een paar gaten in prikt. Twee jaar aan de kant zetten en je hebt uiteindelijk prachtige aarde om te gebruiken.” Met zo’n grote tuin heeft Ruth best wat materiaal nodig. De hakselaar, die eerder dienstdeed in haar moeders tuin in Frankrijk, is haar beste vriend. “Al het snoeihout stop ik daarin.” Ruths aanpak brengt meer leven in de tuin. Bijvoorbeeld de keuze voor houtsnippers. “Veel mensen zijn huiverig voor minder bestrating, maar je kunt natuurlijk ook voor houtsnippers gaan. Tegenwoordig heb je biologisch afbreekbaar worteldoek, waar het water gewoon doorheen loopt. Het is onderhoudsvrij, maar wel goed voor de bodem. Spinnetjes en andere bodemdieren kruipen er graag doorheen.”
Ruth vertelt enthousiast verder over de gasten die ze in haar tuin ontvangt. “Er loopt een soort eekhoornroute door de tuin. Af en toe zie je ze van een tak naar de berk springen en over het schuurtje lopen. Heel leuk om te zien. Ik vind de paddentrek ook heel grappig. Als het regent worden ze actief. We hebben dan best een glad terras. Op een gegeven moment gleed er eentje uit, sprong op en gleed nog een flink stuk door!” Volgens Ruth zijn er meer mensen met een Heuvelrugtuin dan ze zelf doorhebben. Ze benadrukt: “Het is echt makkelijker dan je denkt! Als je al iets bewuster bent en weet dat de natuur onze zorg nodig heeft, dan is het eigenlijk zo gepiept!”
Kijk mee in de tuinen van Ruth
Ruth is een enthousiaste tuinvrouw, vol passie om tuinen klimaatbestendig en mooi in te richten. Sinds kort volgt ze een opleiding tot tuinontwerper. Wil je meer zien van haar tuin of haar projecten? Volg De Tuinen Van Ruth op Instagram: @de_tuinen_van_ruth
Ook een Heuvelrugtuin?
Een Heuvelrugtuin bestaat voor minstens zestig procent uit planten die in de omgeving passen en biedt beschutting voor vogels en insecten. Tuinieren gebeurt er gifvrij. Zo draagt een Heuvelrugtuin bij aan de versterking van de biodiversiteit. Woon je in de omgeving van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug? Op jouwheuvelrugtuin.nl vind je heel veel leuke tips voor het aanleggen van jouw Heuvelrugtuin, waardoor je tuin onderdeel van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug wordt. Heuvelrugtuinen is een initiatief van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, Natuur en Milieufederatie Utrecht en IVN Natuureducatie. Na het succes van de Heuvelrugtuinen groeit het aantal groene, inheemse tuinen ook rondom de nationale parken Duinen van Texel, Zuid-Kennemerland en Hollandse Duinen.
Nationale parken
Wist je dat Nederland 21 nationale parken heeft? Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is daar één van. De nationale parken zijn de meest karakteristieke natuurgebieden van Nederland, die samen de grote diversiteit aan natuur in ons land laten zien. In de nationale parken leven bijzondere planten en dieren. Net zoals in de tuin van Ruth!
Tekst en foto’s door Monika Grooteman.
Dit artikel verscheen eerder in het magazine Buitenleven, editie juli/augustus 2024.
Woon je in Maarn of Maarsbergen en wil je graag leren wat natuurlijk en gebiedseigen tuinieren inhoudt? En hoe je daar mee kunt beginnen in je eigen tuin? De cursus “Jouw Heuvelrugtuin” begint op 4 september in Maarn.
Waarom een Heuvelrugtuin?
Een groene, gezonde en prettige tuin die past in de unieke omgeving van Maarn en Maarsbergen, dat is een Heuvelrugtuin. Inwoners worden uitgenodigd om van hun eigen tuin een Heuvelrugtuin te maken. Zo zorgen we namelijk samen voor een goede leefomgeving voor nu en later. Tegelijkertijd beschermen en versterken we de prachtige natuur van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
Doe jij ook mee?
De cursus omvat vijf woensdagavonden, een digitale cursus met huiswerkopdrachten en begeleiding door Studio Hiernaast.
Schrijf je nu in! Bij 12 deelnemers is de cursus vol. Aanmelden en meer informatie via MMNatuurlijk Let op: de cursus zit vol!
