“De waterkoek vergroten”, zo schrijft Binnenlands Bestuur over de Blauwe Agenda. Een samenwerkingsverband gestart vanuit de samenwerkingsagenda vanuit Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Na 2 droge zomers in 2018 en 2019 werken overheden met grondeigenaren en terreinbeheerders op lokaal niveau aan klimaatrobuuste gebiedsinrichting. Dat betekent onder meer water vasthouden in plaats van afvoeren.

Lees het hele artikel om een beter beeld te krijgen van de Blauwe Agenda, de kwetsbaarheid van de natuur, over de onderzoeken die deze kwetsbaarheid in beeld brachten. En hoe nu gewerkt wordt aan oplossingen.

Lees het volledige artikel hier.

Wilt u de leefomgeving in steden en dorpen groener, gezonder en klimaatbestendiger maken? Vraag dan subsidie van de Provincie Utrecht aan. Met deze subsidieregeling stimuleert de provincie Utrecht initiatieven op verschillende schaalniveaus en in verschillende fasen: van voorbereiding tot uitvoering van werkzaamheden.

Projecten die in aanmerking komen voor subsidie zijn bijvoorbeeld het vergroenen van bedrijventerreinen, het klimaatadaptief inrichten van sportvelden, of het aanleggen van groene speelplekken, pleinen, buurt-ontmoetingstuinen, voedselbossen. Of de aanleg van biodiverse groene daken vanaf 40 vierkante meter. Maar ook het uitvoeren van onderzoek, zoals bijvoorbeeld onderzoek naar klimaatbestendige bomen, of een bewustwordingscampagne vallen hieronder.

Lees hier alles over de subsidie.

Wist je dat je op de Utrechtse Heuvelrug leeft op erg schoon drinkwater? We drinken hier niet alleen van met 2 miljoen inwoners, maar het is ook nog erg belangrijk voor de natuur, voor de landbouw en voor de landgoederen.

We roepen iedereen op om hier een bijdrage aan te leveren. Want, iedereen kan zorgen voor het water op de Utrechtse Heuvelrug. Of je nou water bespaart door korter of minder vaak douchen, je water opvangt op jouw landgoed om wateroverlast elders te voorkomen, je kiest voor regelbare stuwen op jouw perceel, je voor droogtebestendige inheemse planten in jouw tuin kiest, je op jouw vakantiepark aan de slag gaat met afkoppelen. Elke stap telt!

Wil je meer lezen over de plannen en projecten van de Blauwe Agenda?
Lees er meer over in de allereerste nieuwsbrief.

Utrechts Landschap en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden slaan de handen ineen. Op 14 maart heeft heemraad bij HDSR, Bert de Groot en Saskia van Dockum, directeur-bestuurder bij Utrechts Landschap de waterbeheerovereenkomst getekend die deze samenwerking bekrachtigd.

Gezamenlijke waterbeheervisie
Hoe kunnen terreineigenaren en waterschappen elkaar versterken om gevolgen van de klimaatverandering, aantasting van biodiversiteit en waterkwaliteit het hoofd te bieden? Water- en natuurbeheer zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Neerslag- en droogterecords volgen elkaar in rap tempo op. Om hierop te anticiperen is er een gezamenlijke waterbeheervisie opgesteld. Het doel van deze beheervisie is om de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlaktewater voor natuur en landschap te behouden en waar mogelijk te verbeteren. Deze visie vormt daarnaast een blauwdruk voor de waterbeheerplannen die zijn opgesteld voor landgoed Oostbroek, de Niënhof, Schoonoord, Bunzing, Blikkenburg en Wulperhorst.

In samenspraak
De waterbeheervisie en de bijbehorende waterbeheerplannen zijn in samenspraak opgesteld. Jaarlijks gaan beide partijen het veld in om te monitoren of maatregelen voor verbeterde waterberging en infiltratie, optimaliseren van water- en natuurkwaliteit, conform het beschreven streefbeeld zijn en welke acties wenselijk zijn om tot verbetering te komen. Hiermee is de jaarlijkse schouw niet meer leidend in het beheer maar de streefbeelden die we in samenspraak hebben vastgesteld in de beheerovereenkomst.

De Blauwe Agenda
Utrechts Landschap en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden zijn partners in de Blauwe Agenda en gaan dus nu ook in het dagelijks beheer meer samenwerken. Tijdens het stuurgroep overleg van de Blauwe Agenda werd de waterbeheerovereenkomst tussen beide partijen getekend, die de samenwerking bekrachtigt.

Door klimaatverandering is er de afgelopen jaren sprake van een tekort én een overschot aan water op agrarische gronden. Dit heeft gevolgen voor natuur en landbouw. Zo valt de graslandproductie enorm terug als gevolg van droogte en waterschade. De vraag is dus: hoe kan de landbouw water langer vasthouden in haarvaten, zonder te veel te beregenen? De kerngroep van de Blauwe Agenda* heeft op uitnodiging een bezoek gebracht aan de firma Van der Wind in Woudenberg om geïnformeerd te worden over de resultaten. De afgelopen jaren is hier veelvuldig onderzoek naar gedaan door K&G Advies en Aequator. Eerst is gestart met onderzoek naar flexibel peilbeheer (2017-2020), hier is vervolg aan gegeven door middel van pilotonderzoek bij firma Van Der Wind in Woudenberg. De resultaten pleiten in het voordeel voor agrariërs. 

Project flexibel peilbeheer 2017- 2020 

In 2017 is gestart met het project flexibel peilbeheer in Utrecht-Oost. Er is in dit gebied sprake van droogteschade op de hogere percelen. Er is gestart met peil gestuurde drainage in Overberg. Daarna is gekeken wat het effect was op het grondwater en de gewassen. 

Resultaten en conclusies van project 2017 – 2020 

Een peilopzet tot 30 centimeter was mogelijk. Het is mogelijk om hiermee 2 weken tot 2 maanden water vasthouden. Hiermee kun je de grondwaterstand 10 centimeter tot 20 centimeter verhogen. Het effect op grasgroei is afhankelijk van capillaire nalevering en bodem. Een andere conclusie was dat de stuwen duurzamer en effectiever gemaakt kunnen worden. 

Vervolgproject Fa v/d Wind  

In de vorm van een pilot is in 2022 vervolg gegeven aan het project flexibel peilbeheer in het kader van het project Watersparen van Waterschap Vallei en Veluwe. Met dit vervolgproject van Fa v/d Wind is doorgepakt met de hele huiskavel van de firma Van der Wind. Er is onderzocht wat de impact van 4 regelbare stuwen op bestaande duikers had op de waterbeschikbaarheid, het beter sluiten van de stikstofkringloop, grasland- en eiwitproductie in de zomer, graslandkwaliteit, en bijdragen maatschappelijke opgave. 

Wat zijn de concrete resultaten van dit project? 

Aequator heeft in 2022 en 2023 metingen van het grondwater en oppervlaktewaterpeilen gedaan bij firma Van der Wind. K&G advies heeft de impact op de gewasopbrengsten vastgesteld op basis van de kringloopwijzers 2018-2023.

De vraag was: laten 2022 en 2023 een beter resultaat zien? Hierbij de belangrijkste conclusies op een rij:

• Met de regelbare stuwen is een peilopzet tot 35 cm mogelijk
• De agrariër kan met deze stuwen snel inspelen op de weersveranderingen
• Het opzetten van het peil (+35cm) geeft een grondwaterstijging in het perceel tot +20 cm
• In droge periodes kan de agrariër tot wel 4 weken profiteren van de verhoogde grondwaterstand.
• Door de peilopzet ontstaat meer capillaire werking, zodat minder snel beregend hoeft te worden.
• Met de peilopzet in combinatie met beregening wordt 2.000-3.500 kg ds/ha opbrengstverlies voorkomen
• De kosten (investering in de stuwen en de beregening) en baten zijn gelijk in matig droog jaar
• Doordat de grasmat in betere conditie blijft, wordt de onkruiddruk lager
• Er hoeven minder kosten gemaakt te worden voor gewasbescherming en/of graslandvernieuwing
• Ook bracht het voordelen mee voor eiwit op het eigen land (meer gras van betere kwaliteit), voor de beweiding en de stikstofkringloop.

Tijdens het bezoek van de kerngroep is besproken hoe dit project kan worden opgeschaald naar andere geschikte delen van de flanken van de Utrechtse Heuvelrug.   

Wil je meer weten over de Water Spaar regeling? Klik hier.

*Wist je dat er veel helder en schoon water te vinden is op de Utrechtse Heuvelrug? Maar dat dit drinkwater nu onder druk staat? Dat levert verschillende problemen op voor de natuur én voor veel verschillende groepen (denk aan agrariërs, ondernemers, landgoedeigenaren, natuurbeschermers). De Blauwe Agenda is een samenwerkingsverband en biedt een visie op hoe de problemen van het water op de Heuvelrug kunnen worden aangepakt. Samen werken we aan een  duurzaam en veerkrachtig watersysteem. Draag je ook bij aan het watersysteem van de toekomst?

De Blauwe Agenda geeft het water op de Heuvelrug een toekomst 

Door de klimaatverandering krijgen we te maken met steeds extremer weer. Langere periodes van hitte en droogte gevolgd door heftige regenbuien zorgen voor problemen bij onze woonomgeving, de natuur, de landbouw en de drinkwatervoorraad. In de hoger gelegen gebieden droogt de grond uit, terwijl in de dorpen het regenwater bij heftige buien voor veel overlast zorgt.

Gemeenten (waaronder de gemeente Utrechtse Heuvelrug), de provincie Utrecht, Vitens, Waterschap Vallei en Veluwe, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, terreinbeheerders, particuliere eigenaren en natuurorganisaties zetten zich in om samen het watersysteem op de Heuvelrug robuust en klimaatbestendig te maken. Dit doen de partners bijvoorbeeld met projecten die ervoor zorgen dat het regenwater boven op de heuvelrug beter in de bodem zakt en aan de voet van de heuvelrug langer wordt vastgehouden. Een voorbeeld hiervan is het pilotproject om het regenwater beter in het bosgebied boven Amerongen te infiltreren. Hiermee beperken we de verdroging, wateroverlast en riool-overstorten in de uiterwaarden.

Wil je meer weten over het water op de Utrechtse Heuvelrug? Bekijk dan de mini documentaire van RTV Utrecht die vorige week verscheen.