Donderdag 16 maart verschijnt er in De Sprengkop in het Zeisterbos een installatie van kunstenaar Ronald van der Meijs. Het kunstwerk maakt het belang van water voor het bos en het erfgoed zichtbaar. De installatie is onderdeel van het Cross-over cultuurprogramma van provincie Utrecht en is een initiatief van Fluid Future in samenwerking met Utrechts Landschap en Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Doel is bewustwording van de bezoeker over de rol van het bos in de watervoorziening (en andersom) en de opgave om het bos te behouden in tijden van klimaatver- anderingen. De Sprengkop is gekozen als locatie om het verhaal over droogte, het gedrag van de consument, erfgoed en de druk op natuur zichtbaar te vertellen.
H2O I will give it to you every day – Ronald van der Meijs
Het geluidskunstwerk van Van der Meijs in de Sprengkop maakt het gebruik van bronwater in onze waterleiding goed zichtbaar door te refereren aan het water in vorm (druppel), materie (rvs buizen en kraantjes) en geluid (druppels). De huid van de sculptuur bestaat uit waterleiding buizen en 75 tapkraantjes. Het materiaal doet denken aan badkamer en keuken. Het reflecteert de omgevings- kleuren van de omliggende natuur in de sculptuur.
Het werk is aangesloten op het waterleidingnetwerk van Zeist en brengt water terug naar de waterbron, als een Robin Hood 2.0. Het water dat dagelijks terugstroomt is gelijk aan het dagelijkse watergebruik van 1 persoon: 130 liter.
Het is Meijs’ doel om mensen via het kunstwerk aan te sporen tot discussie of contemplatie over de waarde en het grote gebruik van schoon drinkwater uit ons waterleidingnetwerk en wat dit doet met de natuur op de Utrechtse Heuvelrug. Hij maakt een vergelijking tussen het wortelsysteem in een bos en het leidingwatersysteem: een delicaat netwerk dat alles in een balans weet te houden. Beide liggen verscholen onder het aardoppervlak en beide bestaan uit een diversiteit en wirwar van leidingen waardoor een stroom van vers water via ontelbare vertakkingen wordt verdeeld en zo bij de eindverbruiker terecht komt. Zowel bij een boom in een bos als bij de mensen thuis.
In de sculptuur is een analoge geluidsinstallatie aangebracht: het water druppelt op klankschalen en dit geluid is gelijk hoorbaar met het druppelen van de kranen. Het zal een zacht geluid zijn en is alleen overdag te horen, op 6 vastgestelde tijdstippen, zodat het in de avond dieren niet zal storen. De Sprengkop als locatie voor het kunstwerk heeft naast de inhoudelijke en symbolische waarde ook een visuele waarde als ‘druppel in een kom’. Deze locatie heeft een natuurlijke openheid en bezoekers kunnen er al wandelend vanaf het bospad op kijken vanaf verschillende standpunten.
Zeisterbos
Voor Nederlandse begrippen is het Zeisterbos een bijzonder oud bos. De eerste aanleg en oudste beplanting van het Zeisterbos dateert waarschijnlijk uit de periode 1718–1723. Een aantal grove dennen stammen nog uit deze beginperiode. Het is een gemengd bos met veel erfgoedobjecten: sprengen, de Sprengkop, waterpartijen, bruggen, historische banken en hertenbeelden. Al jaren is het grondwaterpeil op de Utrechtse Heuvelrug aan het zakken. Door de droogte en de lage grondwaterstand sterven bomen, zijn ze vatbaarder voor ziektes.
Sprengen horen van oudsher bij de landgoederen die op de flanken van de Utrechtse Heuvelrug liggen. De natuurlijke waterbron, de Sprengkop, is in de loop der jaren droog komen te liggen en functioneert niet meer als sprengbron. Klimaatverandering en menselijke consumptie van grond- water zijn daarbij belangrijke factoren, naast te snelle afwatering en besproeiing van akkers.
Wat betekent dit voor de toekomst van het bos? Hoe zorg je dat cultureel erfgoed zoals de sprengen zichtbaar blijven als structuur in de bossen? Deze vragen zijn het uitgangspunt voor het kunstwerk dat zichtbaarheid geeft aan het belang van water voor dit gebied.
Educatie
Aan de rand van de Sprengkop komt een titelbord met een korte uitleg en een QR-code naar de website van Utrechts Landschap met informatie over de werking en geschiedenis van sprengen, de Sprengkop en de urgentie en opgave om het water op de Utrechtse Heuvelrug vast te houden. Bij het bezoekerscentrum De Boswerf komt een bord met uitleg over het kunstwerk. Utrechts Landschap en de Boswerf ontwikkelen samen een kinderwandeling waarin het kunstwerk en haar boodschap worden opgenomen.
Over Fluid Future
Water is een wereldwijd verbindend element dat raakt aan alle grote opgaven van deze tijd. Stichting Fluid Future (ANBI) legt een relatie tussen water en cultuur met als voornaamste doel het creëren van andere denkrichtingen, het vergroten van bewustwording en zichtbaarheid van het belang van het brede thema ‘water’.
Fluid Future brengt kunstenaars, ontwerpers en architecten en organisaties uit de watersector thematisch samen door onderzoek en experiment en theorie en praktijk te verbinden. Doelstelling is de verschillende onderzoeksgebieden en partners aan elkaar te verbinden en zo het brede verhaal van water te vertellen.
Fluid Future is een initiatief van urban curator Annelou Evelein en ontwerper Lotte van Laatum.